داستان‌های مربوط به زندگی‌های پرفرازونشیب و شرح موفقیت‌هایی که معمولاً از فقر در کفِ خیابان تا عالی‌ترین موقعیت‌های اجتماعی، ثروت و توانمندی را در بر می‌گیرند، همیشه در طول تاریخْ جذاب، نظرگیر و درخشان بوده‌اند. حالا می‌خواهد این داستان‌ها فراز هیجان‌انگیزی از یک کتاب روان‌شناسی، برشی از یک رُمان عامه‌پسند یا حتی مثل زندگی چارلی چاپلین، تصویری باورنکردنی از آن روی سکه‌ی شانس باشد. مهم، عبور خیال‌انگیز اما دشوار و رازآلودِ قهرمانِ ماجرا از پیچ‌وخم‌های سرنوشت، و رسیدن و قدم گذاشتن به سرزمینِ رستگاری است؛ مسیر پُرسنگلاخی که حتی اگر وجه عمیقاً فانتزیِ زندگی را هم نادیده بگیریم، در برخی موارد، بیش‌تر شبیه رؤیاست تا واقعیت! رؤیایی که در پنبه تا آتش (بهرام عظیم‌پور) هم‌شاگردیِ مصطفی چمران در مدرسه‌ی انتصاریه‌ی عودلاجان را از دستفروشی در شهرستانها و لحاف‌دوزی در راسته‌ی بازار تا پیوستن به خانواده‌ی صنعت آهن و فولاد کشور همراهی می‌کند؛ یا به عبارتی دیگر، از انبار کردن پنبه‌ها و عرضه‌ی مستقیم لحاف‌ها در مغازه‌ی شخصیِ خود تا تصمیم به تغییر شغل و سپس چرخشی ناگهانی به سوی فروش آهن؛ تصمیمی که علی‌اصغر حاجی‌بابا (شخصیت محوری این فیلم) می‌گوید به دلیل تهدید کودتاچیانی که به دنبال سرنگونی دولت دکتر محمد مصدق بوده‌اند مجبور به انجام آن شد: «بازاری‌ها یک هفته در مقابل وقوع کودتا مقاومت کردند و تمام مغازه‌های خود را تعطیل نگه داشتند. اما کودتاچی‌ها برای کمک به تمام شدن این اعتصاب تهدید کردند که اگر مغازه‌های طرفدار دکتر مصدق کرکره‌های خود را بالا نکشند، وارد آن‌ها خواهند شد و اموال‌شان را آتش خواهند زد!» حاجی‌بابا می‌گوید با خودش فکر کرده اگر کسی یک کبریت به اموال او بکشد، در یک لحظه تمام زندگی‌اش از بین خواهد رفت. به همین خاطر تصمیم می‌گیرد یک‌شبه از تجارت پنبه به آهن تغییر شغل بدهد؛ و به مددِ این تصمیمِ به‌ظاهر احساسی و لحظه‌ای، پدیده‌ای متولد می‌شود که در دهه‌های پس از کودتای ننگینِ 28 مرداد 1332 رنگین‌کمانی از فعالیت‌های اقتصادی را به وجود می‌آوَرَد؛ از برش و فروش آهن در بازار گرفته تا راه‌اندازی شرکتی برای واردات آن؛ و از ریخته‌گری و متالوژی و صنایع وابسته تا راه‌اندازی کارخانه‌های بزرگی نظیر: پارس‌متال، شوفاژکار، فِروسیلیس، فِروآلیاژ و... که در وهله‌ی نخست، بیش‌تر شبیه رؤیایی دست‌نیافتنی است تا واقعیتی رؤیاگونه!
مهم‌ترین ویژگی پنبه تا آتش رویکرد کلاسیک سازنده‌ی فیلم نسبت به شخصیت اصلی است؛ شخصیتی که به روایت فیلم با وجود کهولت سن و از دست دادن همسر (در سال‌های دور) به‌تنهایی کارهای شخصی‌اش را انجام می‌دهد و بر خلاف بخش عمده‌ای از هم‌سالانِ خود، از طلوع آفتاب تا پاسی از شب مشغول کار و کارآفرینی است (نشانه‌ای از بی‌نیازی و البته عدم تفرعن که متأسفانه این دومی در میان برخی افراد متمول یک عنصر فراگیرست). از این زاویه، تنها بخش فیلم که در آن، لحنِ ایستای حرکت تصویر و خودداری از انجام حرکت‌های غیرضروری (بخوانید: دوربین‌روی‌دست‌های کم‌سلیقه) دستخوش تغییری کوتاه و موقتی می‌شود، فصلی است که فرزندان و نوه‌های علی‌اصغر حاجی‌بابا برای شرکت در مهمانی و دیدار با او به خانه‌اش می‌آیند؛ جایی که رویه‌ی فیلم برای ضبط خونسردانه و غیرشتاب‌زده‌ی تصویرها کمی تغییر می‌کند و برای لحظه‌ای، کارگردان و 
پنبه تا آتش با یک نمای نقطه‌نظر (شامل حرکت از داخل یک تونل به سوی نور) آغاز می‌شود و با نمای حرکت حاجی‌بابا به سوی نورِ فضای خارج از کارخانه به پایان می‌رسد. جدا از تأکیدِ آشکار بر اشاره‌ی مفهومیِ لحظه‌ی پایانی فیلم (گام برداشتن به سوی رستگاری) به نظر می‌رسد فیلم‌ساز بیش از تلاش برای طرح این موضوع، در پیِ روایتِ داستان مورد نظر خود در یک فُرم دایره‌شکل - و از نور به سوی نور - بوده است. در حالی که شاید اگر به جای استفاده از نمای عبور از داخل تونل - که به جای کنجکاوی نسبت به این شخصیت، بیش‌تر انتظار تماشاگر برای رسیدن به مکانی ناشناخته را پررنگ می‌کند - فصل معرفی قهرمان فیلم به همان ابتدا (محل کارخانه) منتقل شده بود نتیجه‌ی بهتری عاید فیلم‌ساز می‌شد؛ و هم، سلیقه‌ی او نسبت به فُرمِ دایره‌وارِ فیلم تأمین می‌شد و هم با ایده‌ی کلی و درونیِ آن (آمدنِ حاجی‌بابا از سایه به مرکز توجه) هم‌سو و هم‌مسیرتر بود؛ ایده‌ای که خوش‌بختانه در بخش پایانی فیلم با موفقیت اجرا شده است.
پنبه تا آتش را می‌توان نمونه موفقی از نمایشِ سخت‌جانی و سختکوشیِ آدم‌های موفق در جامعه‌ی ما و تلاش برای الگو شدن آن‌ها در جامعه دانست. اما از آن‌جا که راز اصلیِ موفقیت قهرمان فیلم بر اتحاد خانوادگی، حمایت پدر و مهم‌تر از همه، قدرت اقتصادی و توانایی مالی او بنا شده است، شاید بتوان گفت الگوی چنین فیلمی برای کارآفرینی در وضعیت خاصِ کشور ما چندان کارآمد به نظر نمی‌رسد. آن هم در شرایط خاصی که به دلیل سکون آشکار در چرخه‌ی اقتصاد کشور، نه‌تنها قدرت خرید مصرف‌کننده‌ها با کاهش مواجه شده است بلکه به ندرت امکان سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف صنعتی، تجاری و اقتصادی وجود دارد (در خودِ این فیلم هم به برش‌های کوتاهی از مصایب و مشکلاتِ صاحبان صنایع اشاره شده است).
در نهایت باید گفت آن‌چه پس از تماشای فیلم و سایر مستندهای مجموعه‌ی «کارستان» در گوشه‌ی ذهن مخاطب ته‌نشین می‌شود، تلاش شبانه‌روزی، سختکوشیِ قابل تحسین این‌گونه شخصیت‌ها و گوش سپردن آن‌ها به رهنمودها و نصیحت‌های به‌ظاهر غیرممکن اما کارآمدی است که قابلیت تبدیل کردن رؤیا به واقعیت را دارند؛ و علی‌اصغر حاجی‌بابا در پنبه تا آتش می‌گوید در دوران جوانی، یک روز آن را از زبان پدرِ خود شنیده است: «می‌خوای بشوی گُنده/ آهن بخر و پنبه!»
