ماهنامه سینمائی فیلم

چه‌طور زندگی می‌کنی؟!

میز خبر: نگاهی به تازه‌ترین رویدادهای سینمای جهان

گردآوری و ترجمه رضا حسینی

دیوید لینچ

واژگان سینمایی جدید آکسفورد: «لینچی»، «کوبریکی» و «تارانتینووار»
فرهنگ لغت انگلیسی آکسفورد اعلام کرده است که بیش از صد واژه سینمایی جدید را به مجموعه واژگان خود افزوده است. این کلمه‌های جدید شامل زیرژانرهای سینمایی مانند «مامبِل‌کور» / Mumblecore و «جالو» / Giallo، صنعت‌های منطقه‌ای مثل «نولی‌وود» (صنعت سینمای نیجریه) و توصیف‌های بصری نظیر «دوربین لرزان» / Shaky Cam می‌شود. اما یکی از بهترین واژه‌های تازه‌ای که سرانجام به رسمیت شناخته شد، «لینچی»/ Lynchian است که آکسفورد آن را به عنوان یک صفت تعریف کرده است که برای توصیف آثار سینمایی یا تلویزیونی به کار می‌رود؛ فیلم‌هایی که «یادآور یا تقلیدی از آثار دیوید لینچ هستند یا ویژگی(هایی) از آن‌ها را در خود دارند.» در توضیح بیش‌تر این کلمه چنین آمده است: «لینچ به خاطر به‌کارگیری عناصر سوررئال یا شوم در محیط‌های روزمره و دنیوی، و همین طور استفاده متقاعدکننده از تصاویر برای تأکید بر کیفیت خواب‌گونه معماها یا تهدیدها برجسته است.» اما فیلم‌سازان دیگری که صاحب صفت‌هایی بر اساس خصیصه‌های هنری آثارشان شده‌اند عبارتند از استنلی کوبریک (کوبریکی)، استیون اسپیلبرگ (اسپیلبرگی)، فرانک کاپرا (کاپراوار)، کوئنتین تارانتینو (تارانتینووار) و رابرت آلتمن (آلتمن‌وار)؛ که سه ترکیب آخر با افزودن esque به آخر نام فامیل سه فیلم‌ساز نام‌برده شکل گرفته‌اند. این فرهنگ لغت، فیلم‌های تارانتینووار را چنین توصیف کرده است: «آثاری با خشونت استیلیزه و گرافیکی، خطوط داستانی غیرخطی، ارجاع‌هایی که گویای سوادسینمایی‌اند، مضامین هجوآمیز و دیالوگ‌های تندوتیز.» در سوی دیگر، فیلم‌های کوبریکی با «کمال‌گرایی وسواس‌گونه، سلطه جنبه‌های فنی فیلم‌سازی و سبک بصری متناسب با ژانر سینمایی مورد نظر» تعریف شده‌اند. فهرست کامل این واژگان در بخش به‌روزرسانی‌های public.oed در دسترس عموم است اما در ادامه می‌توانید چند نمونه دیگر را با توضیح مرور کنید:
شانشادا: گونه‌ای از موزیکال‌های محبوب برزیلی که با شوخی‌های اسلپ‌استیک یا بِرلِسک و فصل‌های رقص و آواز پرطراوت شناخته می‌شوند.
مامبِل‌کور: سبکی از فیلم‌سازی کم‌هزینه که با بازی‌های به‌ظاهر بداهه و ناتورالیستی و اتکا به دیالوگ به جای پیرنگ یا اکشن تعریف می‌شود.
ملکه جیغ: بازیگر زنی که با ایفای نقش در فیلم‌های ترسناک شناخته می‌شود.
دیگر در کانزاس نیستیم/ Not in Kansas anymore: در یک مکان یا موقعیت غریب و ناآشنا قرار گرفتن؛ دستخوش یک تجربه نو شدن.
شمشیر و صندل: ژانری که با یک دنیای باستانی شناخته می‌شود و شخصیت‌هایی که اغلب از انجیل یا تاریخ باستان و اساطیر می‌آیند.
دوربین لرزان: شیوه‌ای در فیلم‌برداری که در آن دوربین روی دست است یا این طور به نظر می‌رسد، تا احساس پویا و طبیعی به تصویر بدهد.

امضای پیتر جکسنِ تهیه‌کننده و «ابزار مهلک»
پیتر جکسن از اوایل هزاره سوم به‌واسطه موفقیت سه‌گانه ارباب حلقه‌ها به نامی آشنا برای همگان بدل شد. او پس از تثبیت جایگاهش به عنوان شمایل ژانر فانتزی (و وقفه‌ای چهارساله بعد از آخرین فیلمش) می‌خواهد دوباره با فیلمی با عنوان ابزار مهلک/ Mortal Engines کارش را تکرار کند؛ و با این‌که روی صندلی کارگردانی آن ننشسته است اما امضای او در همه جای این فیلم حادثه‌ای پساآخرالزمانی دیده می‌شود! در واقع جکسن که در نگارش فیلم‌نامه - بر اساس کتابی به همین نام از فیلیپ ریو - هم سهیم بوده است، مدت‌هاست می‌خواهد این پروژه را به سرانجام برساند. او ابتدا کار روی فیلم‌نامه را با همکاری فرَن والش و فیلیپا بویِنز از سال 2009 شروع کرد و سپس تولید از 2016 آغاز شد و همکار دیرینه‌ی جکسن، کریسچن ریورس روی صندلی کارگردانی نشست تا هدایت این پروژه صد میلیون دلاری را به دست بگیرد. این دو در فیلم‌های مختلفی با هم کار کرده‌اند از جمله سه‌گانه ارباب حلقه‌ها، کینگ کونگ و سه‌گانه هابیت؛ و ریورس سِمت‌های مختلفی در این فیلم‌ها داشته است از ناظر جلوه‌های ویژه و کارگردان واحد دوم فیلم‌برداری تا هنرمند مسئول کشیدن استوری‌بردها؛ و همان طور که از اولین پیش‌پرده ابزار مهلک برمی‌آید، ریورس شگردها و تمهیدهایی را از استادش آموخته و در اولین فیلم بلندش به‌خوبی به کار بسته است. این فیلم که هِرا هیلمِر، رابرت شیهِن، هیوگو ویوینگ، جیهی، رونِن رَفتِری و لی‌لا جرج بعضی از بازیگرانش هستند، از 14 دسامبر (23 آذر) به صورت گسترده در سینماهای ایالات متحده روی پرده خواهد رفت.

ادای دین کارگردان «دکتر اسلیپ» به شاهکار استنلی کوبریک
مایک فلانِگِن که در مقام کارگردان، فیلم‌های ترسناک به‌یادماندنی را در سال‌های اخیر خلق کرده، برای اثر جدیدش با نام دکتر اسلیپ که به‌نوعی دنباله تلألؤی استنلی کوبریک است، دست به انتخاب جالبی زده است. او در این فیلم که بر اساس رمانی به همین نام از استیون کینگ سروشکل گرفته، به جای اتکای صرف به مجموعه رمان‌های منبع اقتباسش تصمیم گرفته است که دکتر اسلیپ را به شاهکار کلاسیک کوبریک ربط بدهد. وی در گفت‌وگوی تازه‌ای گفته است که فیلمش بی‌تردید تأییدی است بر وقایع فیلم اصلی: «فکر می‌کنم جز این راهی نداشتم؛ و هرگز نمی‌توانستم تصور کنم که یک جهان داستانی در ادامه یکی از بزرگ‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما بسازم و منکر وقایع آن شوم و هر جور که خواستم داستان‌پردازی کنم...» اما به طور طبیعی این فیلم‌ساز مطرح ژانر وحشت، تلاشی برای کپی‌کاری از کوبریک نکرده و راه خودش را رفته است: «در عین حال، این فیلم، تلألؤ نیست و داستان خودش را دارد و به شیوه‌ای خاص پیش می‌رود. اگر کتاب را خوانده باشید، دقیقاً می‌دانید که چرا بسیار متفاوت است و برای ما یک بندبازی تمام‌عیار را رقم زد. من روزهای فوق‌العاده‌ای را در این پروژه سپری کردم و حالا می‌خواهم فیلم هرچه زودتر به نمایش درآید؛ بعدش برای دو هفته اینترنت را کنار می‌گذارم و سپس می‌بینم که اوضاع چه‌طور پیش رفته است.» فلانگن در حال حاضر در سفرهای تبلیغاتی مجموعه جدیدش برای نتفلیکس با عنوان هیل هاوس روح‌زده/ The Haunting of Hill House شرکت می‌کند که هر ده قسمت آن را خودش کارگردانی کرده است. علاوه بر این، سینمادوستان احتمالاً با آثار مطرح او مانند هیس!/ بی‌صدایی و چشم/ آکیولِس آشنا هستند. دکتر اسلیپ که یوان مک‌گرگور، دنی تورِنس و ربکا فرگوسن در آن بازی کرده‌اند، از 24 ژانویه 2020 روی پرده سینماها خواهد رفت.

«مرد تمام‌نشدنی» مستندی درباره هایائو میازاکی
مهم نیست چند سال دارید چون به‌سختی می‌شود از شنیدن خبر فیلم جدیدی هیجان‌زده نشد که نام هایائو میازاکی را با خود دارد. البته این بار موضوع کمی متفاوت است و فیلم مرد تمام‌نشدنی: هایائو میازاکی به کارگردانی کاکو آراکاوا مستندی است که زندگی این فیلم‌ساز برجسته و مشهور را در دوره کوتاه بازنشستگی‌اش دنبال می‌کند و علاقه تازه او به انیمیشن دیجیتال و تلاش‌های پیوسته‌اش برای شکست دادن و برتری بر خودش را نشان می‌دهد! باز هم مهم نیست که پای پونیو، همسایه‌ام توتورو، شهر اشباح یا دیگر آثار میازاکی در میان باشد چون همه ما، فیلم محبوبی از این فیلم‌ساز و کمپانی‌اش «استودیوی جیبلی» داریم. در واقع او هر بار با انیمیشن زیبا و داستان‌های گیرا و جذابش، خیال و قلب بزرگ‌ترها و بچه‌ها را توأمان تسخیر می‌کند. این استودیو مدت‌ها پیش از این‌که دیزنی در دهه 1990 حقوق پخش و نمایش آثار میازاکی را در آمریکا به دست بیاورد، توجه‌ها را به خود جلب کرد و نام میازاکی خیلی زود زبانزد خاص و عام شد. از این رو، وقتی او در سال 2013 بازنشستگی خود را اعلام کرد، قلب جهانیان شکست. اما این وضعیت مدت زیادی طول نکشید. مرد تمام‌نشدنی میازاکی را از زمانی دنبال می‌کند که در سال 2016 به‌تدریج بازنشستگی را کنار می‌گذارد و کار روی پروژه جدیدش را آغاز می‌کند؛ فیلمی که به‌تازگی چه‌طور زندگی می‌کنی؟ نام گرفته است و خوش‌بختانه تا سال 2020 به نمایش عمومی درخواهد آمد. مرد تمام‌نشدنی در ژاپن از زمان اکرانش در 2016 در دسترس علاقه‌مندان است اما کمپانی GKIDS Films تازه حقوق نمایش آن در آمریکای شمالی را خریده است. این مستند که روز گذشته پیش‌پرده/ تریلرش در فضای مجازی منتشر شد، در زمستان سال میلادی جاری عرضه خواهد شد.

کرایتیریئن کالِکشن و «سینمای اینگمار برگمان»
اگر از طرفداران سینمای کلاسیک هستید حتماً با بیش‌تر آثار فیلم‌ساز افسانه‌ای اینگمار برگمان آشنا هستید؛ و اگر نه، که باید تکالیف خانگی‌تان را در این خصوص انجام بدهید و چیزهای تازه‌ای یاد بگیرید. اما جدا از سطح آشنایی شما با این فیلم‌ساز بزرگ تاریخ سینما، کرایتیریئن کالِکشن قصد دارد مجموعه‌ای را منتشر کند که بی‌تردید جای قبلی‌ها و مجموعه‌هایی را خواهد گرفت که پیش از این، دیگر رقبا در حد بضاعت خود ارائه داده بودند. بنابراین ماه آینده مجموعه‌ای با نام «سینمای اینگمار برگمان» عرضه می‌شود که بهانه‌اش صدمین سالروز تولد اوست. این مجموعه شامل 39 فیلم روی 30 بلو.ری است که سراسر کارنامه او را در بر می‌گیرند و کتابی 248 صفحه‌ای نیز همراه این مجموعه است که مقاله‌هایی درباره برگمان و فیلم‌هایش را در خود جای داده است. این مجموعه را می‌توان یک جشنواره سینمایی هم قلمداد کرد که برای خودش افتتاحیه و اختتامیه دارد و فیلم‌های محوری و دوتایی! در اصل، اگر می‌خواهید کاملاً خودتان را در جهان سینمایی برگمان غوطه‌ور کنید، کرایتیریئن نه‌فقط همه فیلم‌های لازم را در اختیار شما قرار می‌دهد بلکه تجربه‌ای مناسب را هم برای شما تدارک دیده است. به عبارت دیگر، اگر فیلم‌ها و کتاب برای شما کافی نیستند، این مجموعه شامل بیش از سی ساعت مصالح ویژه بصری هم می‌شود که ارزش آن را چند برابر می‌کند. پس بعد از تهیه این مجموعه انتظار نداشته باشید که خیلی زود بتوانید از خانه خارج شوید! اما جالب است که کرایتیریئن برای این‌که طرفداران را کاملاً هیجان‌زده کند، پیش‌پرده‌ای هم در فضای مجازی منتشر کرده است. «سینمای اینگمار برگمان» از 20 نوامبر (29 آبان) عرضه خواهد شد.