این روزها فیلمهای خارجی در حالی از تلویزیون پخش میشود که بسیاری از بینندگان، نسخههای اصلی آنها را با زیرنویس و کیفیت مناسب در خانه دارند یا دستکم میتوانند با یک ایمیل ساده، آن را سفارش دهند و 24 ساعت بعد تماشایش کنند. وضعیت مثل سالهای پیش از انقلاب یا دهههای شصت و هفتاد نیست که امکان دسترسی به نسخهی اصلی فیلمها وجود نداشته باشد. در آن سالها، برای جذب مخاطب چه در سینما و چه تلویزیون، دوبلورها و مترجمان، هیچ هراسی از تغییر دادن در فیلمها از جمله نام آنها نداشتند. اما با توجه به وضعیت فعلی، چه دلیلی برای ادامهی این رویکرد وجود دارد؟ اگر بشنویم نام یک فیلم خارجی هنگام پخش از تلویزیون تغییر کرده، تنها نامناسب بودن آن نام را میتوانیم توجیهی برای این اتفاق بدانیم. ولی مثلاً تغییر نام فیلم مردی روی لبه به پرتگاه، چه توجیهی دارد؟ دستنیافتنیها چه مشکلی دارد که آن را به دوباره زندگی تغییر میدهیم. باز هم مشکلی نیست اگر دخل و تصرف در عنوان فیلمها، به همین حد متوقف شود. مشکل اینجاست که چنین احساس آزادی عمل افسارگسیختهای و قائل نشدن هیچ تشخص و اعتباری برای فیلمها، بهراحتی به عادت بدل میشود و گاهی نتیجههای مضحک یا تأسف باری به همراه میآورد.
یکی از همین موارد با پخش فیلم 127 ساعت (دنی بویل) شکل گرفت. این فیلم که بر اساس یک داستان واقعی ساخته شده، ماجرای تقلای یک پسر جوان برای رهاندن خود از مرگیست که لحظه به لحظه در دل طبیعت به او نزدیکتر میشود. دست او زیر تکهسنگی گیر کرده و پس از 127 ساعت تلاش برای بیرون کشیدن دستش، در نهایت سر دوراهی مردن یا زنده ماندن به قیمت قطع کردن دست خود قرار میگیرد. ببینید در روایت چنین داستان تکاندهندهای، گذشت زمان چهقدر اهمیت دارد. نمایش درست از بین رفتن تدریجی امید و تحلیل رفتن قوای جسمانی، بهشدت به عنصر زمان وابسته است. نام فیلم هم تأکیدی بر همین نکته است: 127 ساعت! اما این فیلم با نام ساعت 127 از تلویزیون پخش شد! میتوان همینجا عبارت بدون شرح را نوشت و قید ادامهی یادداشت را زد. نداشتن احساس تعهد، انجام همهی مراحل ترجمه و دوبله و... به شیوهی بزندررویی، چنین نتیجهای به بار میآورد. مهم نیست مترجم و مدیر دوبلاژ این فیلم چه کسانی هستند. سیر آمادهسازی سریع و بیدقت فیلمها برای پخش تلویزیونی (که اتفاقا فریاد دوبلورها را هم درآورده)، دیر یا زود به چنین جایی میرسید. اگر امکان کاستن از سرعت سرسامآور ترجمه و دوبله نیست، دست کم از متولیان میخواهیم به اسم فیلم که معمولاً در ابتدای تیتراژ یا اصلاً روی جلد دیویدی ها نوشته میشود، بیشتر دقت کنند! این که دیگر کار سختی نیست.