تقدیر این بود که سینمای ایران، روز ۲۷ مرداد ۱۲۷۶ هجری شمسی در بلاد فرنگ متولد شود؛ که نخستین فیلم بلند ایرانی تقلیدی از یک فیلم فرنگی باشد، که سازنده نخستین فیلمهای ایرانی یک مهاجر ارمنی تبار باشد؛ که نخستین فیلمهای ناطق به زبان فارسی در استودیوهای بمبئی ساخته شود و تقدیر این بود که این نوزاد سی و چند ساله برای ده سال به خواب رود و در همه سالهای ناامنی و بلوا و جنگ و قحطی و اشغال و تحقیرو فقر و فساد، همچنان در خواب بماند تا باز یکی از فرنگ برگشته‌ها احیایش کند؛ آن هم چه احیایی این‌ها تقدیر بود یا جبر؟ یا انفعال و تسلیم؟ یا خودباختگی؟ یا خود نیافتگی؟ یا تحمیل؟ یا میل و اراده و رضا؟ تقدیر بود یا ادامه سنت فرهنگی این قوم و این سرزمین؟... اما هر چه بود، این سینما فرزند همین سرزمین بود و هست و حتی اگر ناقص الخلقه بود، یا بیمار عزیز بود که فرزند، عزیز است؛ حتی اگر آدم را بیازارد و حتی اگر بیمار باشد. زیرا که اگر این قوم و ملت خود آن را متولد کرد و پروراند و بزرگش کرد، که اگر این فرزند همین ملت است اما این ملت در وجدان جمعی‌اش می‌دانست که فرزندش بیمار است و کم خون است و سبک مغز است و خودباخته است اما امیدش را به بهبودی این فرزند از دست نداد. بیش از شصت سال از عمر این فرزند این گونه گذشت تا اندک اندک تک و توک نشانه‌های حس و حرکت و تعقل در پیکرش و اعمالش پیدا شد...
تا امروز که پس از یک سده و بیست سال و اندی می‌شود بابت برخی از کمالات همین چهل و اندی سال آخر زندگی این فرزند عزیز نور دیده به وجودش افتخار کرد و بابت کج روی‌های دوران کودکی و جوانی، سرزنش‌اش نکرد و به افتخار سالگرد تولدش صد و اندی شمع برافروخت شهر و خانه را آذین بست، و مجلسجشن و سرور برپا کرد.
سینمای ایران خوب یا بد گاهی خوب گاهی بد، گاهی مفلوک گاهی سربلند، گاهی رنجور گاهی برومند، گاهی لوده گاهی فهیم، گاهی مجنون گاهی عاقل و گاهی این و گاهی آن، هر چه هست فرزند همین قوم و ملت فرزند همین سرزمین است. هرچه هست از ماست، خود ماست در آینه آن وجهی از حقیقتِ این ملت و سرزمین نهفته و نقش بسته است که اگر بخشهایی از آن زیبا نیست، از ماست و بهتر است به جای روی برگرداندن و نادیده گرفتن؛ خوب تماشایش کنیم و به خاطر بسپاریم؛ بشناسیم و درمانش کنیم، چاره‌اش کنیم. مهم نیست که کدام واقعه را مبدا و روز تولدش بگیریم. مهم این است که یک واقعه تاریخی سرآغاز شکل گیری پدیده‌ای در سرزمین ما شد که در دهه‌های بعد، تاثیرهای بسیار برزندگی مردم گذاشت و حالا صدایش در دنیا نیز طنین انداخته است.
[فیلم]
