گفت‌وگوی کمرون کروو با بیلی وایلدر. ترجمه‌ی گلی امامی. 480 صفحه مصّور. 330 نسخه. انتشارات کتاب پنجره. چاپ سوم: 1398. هفتاد و پنج هزار تومان.
در تاریخ سینما کم نیستند افرادی که تنها به واسطه‌ی یکی دو کار شناخته می‌شوند و پس از مدتی به حضوری کم‌رنگ یا حتی در سایه رضایت می‌دهند. کسانی که به شکلی طبیعی با نقطه اوج کارنامه‌شان شناخته می‌شوند و در حقیقت، شاخص‌ترین فراز فعالیت‌شان به مهم‌ترین نقطه‌ی شناسنامه‌ی آن‌ها تبدیل می‌شود. کمرون کروو، کارگردان آمریکایی‌تبار فیلم آسمان وانیلی (2001) بی‌شک یکی از آن‌هاست. فیلم‌سازی که در سال‌های اخیر فیلم‌های کم‌فروغی ساخته و بیش‌تر در زمینه‌ی فیلم‌نامه‌نویسی برای سریال‌های تلویزیونی فعال است تا این که موفقیت‌های پیشین خود را تکرار کند. اما آن‌چه که باعث شده کروو در سال‌های اخیر بیش از اهمیت و جایگاه فیلم‌های خود در یادها بماند، گفت‌وگوی مفصل و به یاد ماندنی او با بیلی وایلدرِ فقید و خالق تعدادی از جذاب‌ترین و خاطره‌انگیزترین فیلم‌های تاریخ سینماست. فیلم‌هایی نظیر غرامت مضاعف، سانست بولوار، تک‌خال در حفره، سابرینا، خارش هفت‌ساله، بعضی‌ها داغشو دوست دارند، آپارتمان، ایرما خوشگله و...بسیاری آثار دیگر که اغلب عاشقان سینما در سراسر دنیا آن‌ها را دیده و بدون شک از دیدن‌شان لذت برده‌اند.
همه‌ی این‌ها به اضافه‌ی کمی کنجکاوی و البته شمّ روزنامه‌نگاری، از گفت‌وگو با بیلی وایلدر اثر مکتوبی ساخته که دست‌کم در کشور ما برای معدود افراد باقی‌مانده در حوزه‌ی مطالعه، در حکم یک فرصت دل‌چسب و شیرین، و برای علاقه‌مندان به یادگیری، در حکم چند ترم فشرده از سخنان یکی از استادان مسلم سینما درباره‌ی این میراث ارزشمند و به‌جا مانده از قرن گذشته است. استادی که به نقل از خود او بر سنگ مزارش نوشته‌اند: «من یک نویسنده‌ام اما هیچ‌کس کامل نیست.» جمله‌ای که به وضوح، شوخ‌طبعیِ آمیخته به نبوغ و دانش عمیق بیلی وایلدر را به نمایش می‌گذارد.
گفت‌وگو با بیلی وایلدر که این روزها به مدد تلاش و پایمردیِ انتشارات «کتاب پنجره» در حوزه‌ی نشر به چاپ سوم رسیده، بی کم‌و‌کاست همان متنی است که هنگام چاپ نخست آن (در سال 80) منتشر شده بود. این نکته را معدود اشتباهات فنی و باقی‌مانده در کتاب نیز ثابت می‌کند که در زمان چاپ‌های قبلی به تعدادی از آن‌ها اشاره شده بود و البته هم‌چنان بدون تغییر در متن کتاب باقی مانده است. از جمله، اشاره به کاربرد غیرمنتظره‌ی نام نیکولاس کیج در پانویس صفحه‌ی 383 و در توضیح یک نوع نوشیدنی به‌نام سوییت‌سو! اشتباه در حروف‌چینیِ برخی اسم‌ها (نظیر La Dovce در عنوان‌بندی فیلم ایرما خوشگله که قاعدتاً باید کلمه‌ی فرانسوی La Douce به معنی نرم و شیرین و دل‌چسب باشد) و هم‌چنین استفاده از برخی کلمات نامانوس (در ترجمه‌ی عنوان فیلم‌ها) نظیر کیک تفال به‌جای شیرینی شانس که این یکی، از زمان نخستین نمایش عمومی در کشور ما به همین نام شناخته می‌شود. البته باید پذیرفت باقی ماندن برخی مشکلات فنی در نسخه‌ی نهایی کتاب، امری طبیعی و کم‌وبیش قابل پیش‌بینی است اما آن‌چه که باعث می‌شود این نکته‌ها در کتاب مورد بحث کمی پررنگ‌تر جلوه کند، تعداد محدود اما قابل اشاره‌ی آن‌ها در اثر خواندنی، جذاب و شکوهمندی است که پدیدآورندگان با ارائه‌ی آن، انتظاری فراتر از سایر نمونه‌های مشابه به وجود آورده‌اند. انتظاری که بی‌شک حاصل سال‌ها وسواس و دقت در ارائه‌ی متن‌های محکم و قابل توجه به خوانندگان و هم‌چنین بالا بردن استانداردهایی در این محدوده است.
بیلی وایلدر البته در این کتاب، جمله‌های نغز و تاثیرگذار کم ندارد. به عنوان مثال یک نمونه‌ی دیگر آن، جمله‌ای است که در ستایش «ممیزیِ سازنده» به زبان آورده: «بد نیست سانسور داشته باشی؛ ولی سانسوری سازنده.» و از آن جالب‌تر هم تعریف جالب او درباره‌ی مفهوم کارگردانی است: «کارگردانی کار بسیار مهمی است چون خودت را متعهد می‌کنی؛ و در آخر، کار، کمابیش همان چیزی می‌شود که باید بشود. مگر آن که هزار روز برای فیلم‌برداری وقت داشته باشی و بتوانی از آن چه کرده‌ای بهتر کار کنی.» اما آن‌چه که بیش از سایر گفته‌های او می‌تواند آویزه‌‌ی گوش برخی سینماگران وطنی قرار گیرد، جمله‌ی تفکربرانگیز او درباره‌ی دستمزد و پول است. عنصر فریبنده و جذابی که باعث شده در سراسر جهان، تولید بسیاری از فیلم‌ها با توسل به آن قابل توجیه به نظر برسد: «پول، چیز کسل‌کننده‌ای است. وقتی به سن من می‌رسی نمی‌دانی آن را خرجِ چی کنی. وقتی به سن شما بودم فقط «پول، پول» بود. اما حالا دیگر چه اهمیتی دارد؟ همه‌اش به همسرم می‌رسد.» و البته بد نیست بدانید همسر وایلدر (اُدری یانگ که از بازیگران عصر طلایی هالیوود به حساب می‌آمد) نیز در روز اول ژوئن 2002 یعنی شصت‌و‌شش روز پس از مرگ او درگذشت.
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:
