مراسم اسکار امسال هم جنجالیتر از هر سال دیگری به نظر میرسد. هنوز کسی ایده نامگذاری و اهدای تندیس بهترین «فیلم محبوب» با هدف حمایت هرچه بیشتر از محصولات پرفروش استودیوها و مناقشهها و تمسخرهای آکادمی برای رسیدن به چنین ایدهای را فراموش نکرده است (که البته هر وقت پای چنین فیلمهایی - از نوع باکیفیتشان البته - به اسکار باز شده، مثل تایتانیک و ارباب حلقهها: بازگشت پادشاه واقعاً آمار تماشاگران تلویزیونی مراسم رشد چشمگیری داشته است و امسال هم حضور فیلمهای بلک پنتر، راپسودی بوهمی، ستارهای متولد میشود و کلنزمن سیاه میتواند به نتیجه مشابهی ختم شود ولو اینکه اسکار بهترین فیلم از آنِ کتاب سبز یا روما خواهد بود، به احتمال قوی)؛ یا هنوز ماجرای مجریگری کوین هارت در مراسم اسکار و کنارهگیری او و تمام حواشیاش به طور کامل به پایان نرسیده است که روز دوشنبه هفته گذشته، جان بِیلی (رییس آکادمی علوم و هنرهای سینمایی) اعلام کرد که اهدای اسکارهای بهترین فیلمبرداری، تدوین، چهرهپردازی و آرایش مو، و فیلم کوتاه زنده (غیرانیمیشن) به صورت زنده پخش نمیشوند و این جوایز در زمان پخش آگهیهای بازرگانی اهدا میشوند. دلیل این تصمیم، همان بهانه قدیمی یعنی کاهش زمان پخش تلویزیونی مراسم اسکار از چهار ساعت به سه ساعت ذکر شد که همیشه برای کاهش آن تلاش شده است و انواع و اقسام تدابیر آزموده شدهاند اما در عمل اتفاقی روی نداده و نتیجهای حاصل نشده است!
در هر صورت، موج گسترده اعتراضهایی که از نخستین روز هفته قبل به راه افتاد، از یک سو میتوانست نشانی بر این موضوع باشد که هنوز برای تغییر این تصمیم دیر نشده است؛ اتفاقی که در نهایت روی داد. در وضعیتی که خیلی از سینماگران بر این باور بودند که بیتوجهی اسکار به رشتههای فرعی که قرار بود به صورت چرخشی و در دورههای بعد تغییر کنند، توهین آشکار آکادمی به سینماگرانی است که زندگی خود را وقف حرفههایشان کردهاند. اما گیرمو دل تورو برنده اسکار بهترین کارگردان سال گذشته و آلفونسو کوارون برنده احتمالی این تندیس در مراسم پیش رو، از نخستین فیلمسازان برجستهای بودند که به این تصمیم آکادمی اعتراض کردند. دل تورو بهخصوص درباره اهدای دو جایزه مهمتر، این پیام را توییت کرد: «من هیچ پیشنهادی در این خصوص ندارم که در مراسم، جوایز کدام رشتهها زنده اهدا نشوند، اما فیلمبرداری و تدوین، درست در قلب حرفه فیلمُسازی جای دارند. آنها در سنتهای تئاتری یا ادبی ریشه ندارند و در واقع خودِ سینما هستند.» این پیام را فیلمسازان برجسته دیگری مانند ادگار رایت و جاد اپتاو (و در اصل هر خوره سینمای دیگری) بازنشر کردند. اما کوارون نیز حرفهای دل تورو را چنین تأیید و کامل کرد: «در تاریخ سینما شاهکارهایی داریم بدون صدا، بدون رنگ، بدون داستان، بدون بازیگران و بدون موسیقی. اما حتی یک فیلم را هم پیدا نمیکنید که بدون فیلمبرداری و بدون تدوین شکل گرفته باشد.» در این مورد باید افزود که کوارون علاوه بر کارگردانی، برای فیلمبرداری روما هم نهفقط نامزد خواهد شد بلکه یکی از شانسهای اصلی به شمار میرود (هرچند مهمترین جوایز فیلمبرداری سال به جنگ سرد رسیده است).
این اتفاقها در شرایطی روی میداد که رییس آکادمی، جان بیلی، در گفتوگوی ماه سپتامبر گذشته خود چنین از باورهایش گفته بود: «اهدای جوایز اسکار یک مراسم آیینی نیست که هر سال مثل سال قبل برپا شود. تاریخ آکادمی و تندیس طلایی نشان میدهد که همه چیز دائم در حال تغییر بوده است و همواره، جوایز و رشتههایی اضافه یا کم شدهاند. این مراسم موجودیتی زنده و پویا دارد، درست مثل مفهوم کلی هر قالب هنری، بهویژه سینما، که کاملاً از مزایای فناوریهای مختلف بهرهمند است.» گفتنی است که بیلی بعد از این مصاحبه، با اعضای آکادمی در رشتههای مختلف تماس گرفت و از آنها برای اجرای تصمیم «اهدای غیرزنده جوایز» در دوره پیش رو، طلب همکاری کرد و خودش همکارانش در رشته بهترین فیلمبرداری را قانع کرد؛ و کارها همین طور پیش رفت و بعضی رشتهها هم داوطلب شدند؛ و حتی ویدیویی هم به عنوان نمونهی ضبطشده و تدوینشده از اهدای جوایز غیرزنده منتشر شد تا همه دقیقاً ببینند که با چه اتفاقی طرف خواهند بود. با وجود تمام این مقدمهچینیها و تدارکاتی که بیلی در نظر گرفته بود، وقتی او در روز 11 فوریه (22 بهمن) خبر اهدای جوایز در چهار رشته به صورت غیرزنده را از طریق ایمیل به اعضای آکادمی خبر داد، انگار درهای جهنم به رویش باز شدند!
اما بعد از اولین موجهای اعتراضی، دو روز پیش خبر رسید که جمعی از برجستهترین فیلمسازان، فیلمبرداران و هنرمندان و متخصصان پشت دوربین، نامه سرگشادهای را در مخالفت با این تصمیم آکادمی امضا کردهاند، از جمله مارتین اسکورسیزی، کوئنتین تارانتینو، برادران کوئن، رابرت دنیرو، جرج کلونی، کیت وینسلت، جف بریجز، برد پیت، راین گاسلینگ، راجر دیکینز، دنی بویل، اسپایک لی، انگ لی، دیمیئن شزل، دی ریس، ریچل موریسن (که سال گذشته به نخستین زن نامزد اسکار بهترین فیلمبرداری بدل شد)، امانوئل لوبزکی، هانس زیمر و...
شاید بتوان گفت که این واکنشهای شدید اجتنابناپذیر بودند و راهی برای جلوگیری از ابراز بیزاری اعضای آکادمی در برابر تغییرات وجود ندارد اما این واقعیت را هم باید در نظر گرفت که خیلی از آنها و فعالان صنعت فیلمسازی متوجه جزییات این طرح و تصمیم نشدند؛ و با خودشان فکر کردند که قرارست نامزدها و برندگان چهار رشته به طور کامل از پخش تلویزیونی کنار گذاشته شوند و...
مشکل کار آکادمی هم این بود که برای توضیح جزییات این برنامه یک نشست خبری ترتیب نداد و سپس همه را به گزارشهای اشتباه و سوءبرداشتهای شخصی متهم کرد. به هر حال کسی نمیتواند بگوید که آکادمی با این کار واقعاً چهقدر به خودش ضربه زد. بیلی پس از مواجه شدن با نامه سرگشاده سینماگران برجسته، در نهایت تصمیم به پاسخگویی و توضیح مناسب تصمیمش گرفت و در مقدمهی پاسخِ آکادمی آورد: «ما در مقام مسئولان آکادمی به شما این اطمینان را میدهیم که در هیچ رشتهای از جوایز اسکار نودویکم، تندیس اسکار به گونهای اهدا نخواهد شد که این تصور شکل بگیرد که دستاوردهای نامزدها و برندگان آن رشته کماهمیتتر از دیگران بوده است. متأسفانه به دلیل گزارشهای نادرست و اظهار نظرهای شتابزده در شبکههای اجتماعی، زنجیرهای از اخبار نادرست منتشر شدند که به شکل قابل درکی اعضای آکادمی را آزرده خاطر کردند. ما با کمال میل دوباره طرحهایمان برای اهدای جوایز در این دوره را توضیح و تصریح میکنیم، همان طور که به امضا و تأیید هیأت مدیره آکادمی رسیده است: 1) هر 24 رشته جوایز روی صحنه سالن «دالبی تیئتر» اهدا میشوند و در پخش تلویزیونی دیده خواهند شد. 2) چهار رشتهی فیلمّبرداری، تدوین، چهرهپردازی و آرایش مو، و فیلم کوتاه زنده، از سوی مسئولان این رشتهها داوطلب شدند که نامزدها و برندگانشان اعلام شوند و بعداً ویدیوی ضبطشدهشان در پخش تلویزیونی عرضه شود و فقط زمان قدم زدن تا صحنه و خارج شدن برندگان حذف خواهد شد. 3) در سالهای آینده هم چهار تا شش رشته به صورت چرخشی برای این کار برگزیده میشوند و در سال 2020 چهار رشتهی امسال، به صورت کامل و زنده در مراسم حضور دارند. 4) این تغییر در نمایش تلویزیونی مراسم، در هیأت مدیره بحث شد و در ماه اوت توافقی بر سر آن صورت گرفت؛ و چنین تصمیمهای کارشناسیشدهای از حمایت کلیه مسئولان و اعضای اصلی آکادمی برخوردارند.»
«آیا آکادمی دوباره در حال رد گم کردن است؟» این سؤالی است که برخی ژورنالیستها بعد از توضیح بیلی و آکادمی مطرح کردند. شاید به خاطر همین میل مبهم و عجیبِ رسانهها به ادامه جنجالها بود که دیروز جان بیلی و سایر مسئولان فعلی آکادمی از خیر تصمیم تازه و حرکت نوی خود در پخش تلویزیونی مراسم اسکار گذشتند؛ و در شرایطی که مثلاً «پلیلیست» یکی از گزارشهای خود را چنین به پایان رسانده بود که «اگر آکادمی دست روی دست بگذارد و کاری نکند، شاید با عواقب جدی و حتی یک «طغیان تمامعیار» روبهرو شود» و از تحریم جدی مراسم اسکار توسط سینماگران خبر داده بود، دفتر هیأت مدیره آکادمی اعلام کرد که همه جوایز اسکار بدون تدوین و به صورت زنده و به شکل سنتی در پخش تلویزیونی ارائه میشوند.»
نودویکمین مراسم اسکار، روز 24 فوریه (5 اسفند) برپا خواهد شد ولی امسال شرایط مثل همیشه نیست!
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:
https://telegram.me/filmmagazine
[بر اساس مقالههایی از «پلیلیست» و «ایندیوایر»]