پاپ کورن و پروپاگاندا در یک ظرف جای نمیگیرند. مگر همزیستی سنگ و شیشه میشود؟! تا آنجا که حافظهی تاریخی همگانی یاری میکند، دو دیدگاه کمونیسم و کاپیتالیسم همیشه رودرروی هم قرار داشتهاند و علیه هم. اما اگر دست چینیها باشد، آنها خوب بلدند چهگونه این دو را در کنار هم قرار دهند و نوعی همزیستی مسالمتآمیز برقرار کنند! وقتی پای پول به میان میآید، رهبران حزب کمونیست راههای انعطاف را از بر هستند. اگر حکومت چپگرای چین تحت رهبری حزب کمونیست (که در زمانهی اضمحلال کمونیسم در مرکز آن یعنی شوروی سابق، هنوز با قدرت به حکمرانی خود ادامه میدهد) میتواند سرمایهداری را در خاک وسیع آن با موفقیت گسترش دهد، چرا نتواند معجونی ترکیبی از دو موضوع ذکرشده را در سینما ارائه دهد. این روزها نمایش فیلم کوتاه تبلیغاتی حکومتی در سینماها و سالنهای نمایش چین، به حرف اول رسانهها و مردم بدل شده است. تماشاگرانی که پاپ کورن به دست در انتظار تماشای تازهترین بلاکباسترهای هالیوودی هستند، باید یک فیلم تبلیغاتی را هم همراه آن تماشا کنند.
پخش این فیلم تبلیغاتی اول از شهر پکن شروع شد و بلافاصله بقیهی شهرهای بزرگ را هم در بر گرفت. نمایش این فیلم کوتاه در تمام سالنهای نمایش اجباری است و سرپیچی از پخش آن، میتواند به مجازات و جریمه این سالنها و مالکان آنها بینجامد. البته در طول مدتی که دستور رسمی برای پخش این فیلم تبلیغاتی صادر شده، هیچ مخالفتی از سوی سینماداران برای نمایش آن گزارش نشده است. برای آنها پخش یک فیلم تبلیغاتی کوتاه زحمتی ندارد و برایشان مهم نیست که کسی به تماشای آن مینشیند یا نه. نکتهی مهم این است که بینندهی چینی بلیت تماشای فیلم را بخرد و داخل سالن تاریک سینما شود.
مسئولان دولتی چهار فیلم کوتاه ویدئویی تهیه کردهاند و سینماها میتوانند از بین آنها یکی را برای پخش انتخاب کنند. حالوهوای هر چهار فیلم بسیار شبیه به هم است. در حالی که تماشاچیان با ورود به سینما میخواهند از واقعیتهای روزمره فرار کنند و دل به فضای فانتزی و رمانتیک بسپارد، این فیلمهای تبلیغاتی یادآوری میکنند که آنها در کجا دارد زندگی میکند و اوضاع از چه قرار است!
البته در این فیلمهای ویدئویی ستارگان مشهور سینمای چین و هنگکنگ حضور دارند و تماشاگران را ترغیب میکنند که همچنان از «جوهره ارزشهای سوسیالیستی» حمایت کنند و یادشان باشد که حزب کمونیست زندگی خوبی برایشان فراهم کرده است. در این فیلمها از شی جین پینگ رهبر حزب کمونیست به عنوان مرد بزرگی یاد میشود که «رؤیای چینی» را به واقعیت و کشور را به یکی از دو ابرقدرت بزرگ جهان بدل کرده است. تبلیغ «ایدهآلهای کمونیستی» بخش دیگری از این فیلمهاست. در کل، هنرمندانی که در این ویدئوها حضور دارند شعارهای حزب کمونیست را تکرار و از مردم درخواست میکنند، آنها را دنبال کنند. البته سازندگان این ویدئوها در وزارت فرهنگ کشور، آن قدر زرنگ هستند که این شعارها را در دهان بازیگران محبوب جوانان چینی بگذارند تا برد بیشتر و وسیعتری داشته باشند و در دل و ذهنشان بنشینند. این فیلمها طیف متنوعی از ستارگان مشهور را در بر میگیرند از جمله جکی چان، آنجلا بیبی و کریس وو. البته این دو تای آخر، برای تماشاگران غیرچینی خیلی سرشناس نیستند، اما همین بس که شهرتشان در داخل کشور اگر از جکی چان بیشتر نباشد، کمتر هم نیست.
در ویدئویی که قبل از نمایش تازهترین قسمت مجموعه فیلمهای اکشن و علمیخیالی تبدیلشوندگان پخش شد، خانم لی بینگ بینگ (که خودش در قسمت قبلی همین فیلمها بازی کرده) در پسزمینهای قهوهایرنگ ظاهر میشود و آرام میگوید: «مهم نیست چه میکنید. تا زمانی که جامعه، مردم، خانواده و کشورتان را ناامید نمیکنید، کمک میکنید که رؤیای چینی بهتر فهمیده شود.» به دنبال او، تعدادی دیگر از سلبریتیهای چینی یکبهیک در مقابل دوربین قرار میگیرند و نقلقولهایی از شاعران باستان و رهبران ملی را تکرار میکنند. برای مثال، دانی ین که سال قبل بازیگر قسمت تازهی جنگ ستارگان بود، بخشی از صحبتهای ناسیونالیستی مائو تسه تونگ را تکرار میکند. برخی تحلیلگران میگویند به احتمال زیاد بعضی از سالنهای سینما پخش این ویدئوهای تبلیغاتی را قطع کنند ولی هنوز کسی بهدرستی نمیداند که در این صورت، چه سرنوشتی در انتظار آنهاست. این در حالی است که در ماههای اخیر، نظارت اداره سانسور و مسئولان دولتی بر صنعت سرگرمی افزایش چشمگیری پیدا کرده است. به عنوان نمونه، ماه گذشته چند وبلاگ شایعهساز معروف و پرطرفدار از سوی دولت بسته شد. دلیل آن هم درخواست کاربران از هنرمندان برای خلق آثاری «جذابتر و مردمپسندتر» و مقابله با سانسورهای پیش رو بود.
در حالی که مسئولان دولتی خبر از استقبال خوب تماشاگران از فیلمهای تبلیغاتی میدهند، نهاد مستقلی وجود ندارد که در این رابطه اظهار نظر و این گفتهها را تأیید کند. در این میان حرفهای درگوشی حکایت از واکنش معمولی و نهچندان شوقانگیز تماشاگران از این اقدام تبلیغاتی میکند. خبرها حکایت از آن دارد که تعدادی از تماشاگران زمانی داخل سالن نمایش میشوند که پخش این فیلمهای تبلیغاتی تمام شده و نمایش فیلم اصلی شروع شده است. آنها نمیخواهند بیننده این فیلمها باشند و به این صورت از خود واکنش نشان میدهند. حتی گفته میشود گروهی از تماشاگران بعد از تماشای فیلم و زمان بیرون رفتن از سالن نمایش، نارضایتی و شکایت خود را از پخش این فیلمهای کوتاه ابراز میکنند. اما خانم 34سالهای که طرف گفتوگوی یکی از روزنامههای رسمی کشور بوده، چنین گفته است: «یک ویدئوی عالی بود. ساده و قابلفهم بود و انرژی مثبت پخش میکرد. تأثیر خوبی روی زندگی و کارم میگذارد.»
این فقط چین نیست که در سالنهای سینما فیلمهای «میهنپرستانه» پخش میکند. این سنت در بسیاری از کشورهای آسیا وجود دارد. سال گذشته در هند گروهی از تماشاگران توسط مأموران دستگیر شدند چون زمان پخش سرود ملی از جایشان بلند نشده بودند. طبق قانون برای شهروندان هندی اجباری است که در زمان پخش سرود ملی بایستند. در سال 2008 هم یک شهروند تایلندی به دلیل احترام نگذاشتن به پخش کلیپی از پادشاه در سینما دستگیر و زندانی شد.