خانم‌ها، آقایان
• بار دیگر نظرهای منتقدان، نویسندگان و مترجمان سینمایی ایران را در انتخاب بهترین فیلم‌های عمر خود پیش رو دارید. خوانندگان جوانی را که اطلاعی از سابقه‌ی این نوع رأی‌گیری‌ها در مجله‌ی «فیلم» ندارند رجوع می‌دهم به شماره‌های 68 (نیمه‌ی شهریور 1367) و 233 (نوروز 1378) مجله که برای آن‌ها رأی‌گیری‌های مشابهی انجام شده بود و نتایج‌شان در صفحات بعدی همین شماره نیز آمده است.
• امسال رأی‌گیری با شرکت 92 نفر انجام شد. متأسفانه چند نفری بودند که موفق به دریافت نظراتشان نشدیم. بقیه، جمع شرکت‌کنندگان در رأی‌گیری، کسانی هستند که سابقه‌ی طولانی و مستمر یا مؤثر در کار خود داشته‌اند. از آنان خواسته شده بود که بهترین ده فیلم ایرانی و خارجی عمر خود را انتخاب کنند. اما اغلب به این قاعده‌ی بازی اعتنایی نکردند و تعداد انتخاب‌هاشان بسیار بیش‌تر از ده فیلم شد. همین، چگونگی شمارش آرا را پیچیده و سخت کرد، چرا که برای هر فیلم منتخبِ هر نفر یک امتیاز در نظر گرفته شده بود. به هر حال نتیجه‌ی رأی‌گیری (امیدوارم که بدون اشتباه) همین است که خواهید دید.
• در فهرست‌های بهترین‌های خارجی (و اصلاً در تمام این شماره‌ی مجله) معادل‌های فارسی نام‌های فیلم‌های خارجی (به انتخاب آقای عبدالله تربیت) و ثبت تلفظ فارسی نام‌های خارجی یک‌دست شد. به شرکت‌کنندگان در رأی‌گیری پیشنهاد شده بود که در صورت تمایل‌شان معادل‌های فارسی و ثبت تلفظ‌های فارسی مورد نظرشان در داخل کروشه‌هایی آورده شود، اما کسی در این باره ابراز تمایل نکرد.
• در دو بخش معرفی «برگزیدگان ایرانی و خارجی»، مخاطب خوانندگان جوانی فرض شده که با این فیلم‌های پُرآوازه آشنایی چندانی ندارند.
• در بخش «معیارهای ما» از تعدادی از شرکت‌کنندگان در رأی‌گیری خواسته شد در مورد ضوابطی که در ارزیابی و نقد فیلم‌ها دارند بنویسند و این‌که آیا با فیلم‌های ایرانی همان طوری روبه‌رو می‌شوند که با فیلم‌های خارجی؟
• در بخش «نزدیکان ما» نیز از تعدادی از شرکت‌کنندگان در رأی‌گیری خواسته شد تا درباره‌ی رابطه‌ی شخصی خود و یکی از فیلم‌ها یا فیلم‌سازان محبوب خود بنویسند. به آنان گفته شد که درباره‌ی فیلم‌ها یا فیلم‌سازان مورد نظرشان بسیار نوشته شده و در این‌جا منظور تعریف داستانی است که با محبوب‌هاشان داشته‌اند.
• در بخش «فیلم‌دیدن‌های ما» بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان در رأی‌گیری قبول کردند از این‌که چه‌قدر و چه‌گونه فیلم‌ها را می‌بینند بنویسند. و این‌که چه تغییری در عادت‌های فیلم‌دیدن‌شان در سال‌های اخیر (با توجه به انقلاب «دیجیتال») حاصل شده است.
• در بخش «سینماهای ما» نظر بر این بود که تعدادی از شرکت‌کنندگان در رأی‌گیری در مورد بعضی از مکان‌های نمایشی نمونه‌ای در تاریخ سینمای ایران (از ابتدا تا به امروز) بنویسند؛ با این تأکید (البته بی‌فایده) که از خاطره‌نویسی صرف و «غم غربت» حتی‌الامکان پرهیز شود.
• در این شماره‌ی مجله از ذکر نام عکاسان فیلم‌های ایرانی خودداری شد، چون برای تصاویر یا کادر استفاده‌شده از عکس‌ها دیگر اصالت نداشت یا اصلاً از فریم خود فیلم‌ها استفاده شده بود.
• خُب این شماره‌ی مجله ویژه‌ی منتقدان، نویسندگان و مترجمان سینمایی ایران امروز است و فیلم‌ها و فیلم‌سازان و سینماهایی که دوست دارند (یا دوست می‌داشتند). در مورد مجموعه‌ی انتخاب‌ها و مطالب فعلاً نظری ندارم. این قابی است که تازه به روی دیوار رفته است. می‌بایست صبر کرد و عقب رفت و بعد به آن نگاه کرد. این قابی است که بدون تردید در آن آینه تمام‌نمای اهل ادبیات سینما در سال 88 جا گرفته است.
• خود را موظف می‌دانم که این یادداشت را با یادی از منتقد، نویسنده و مترجم پیشکسوت، دکتر هوشنگ کاوسی به پایان ببرم. دکتر کاوسی در سفر بود و امکانی فراهم نشد تا در جمع ما حضور داشته باشد. در حالی که یادش برای همه گرامی است. دکتر کاوسی عزیز در آستانه‌ی 88 سالگی هنوز درباره‌ی سینما با شور و عشق و شیدایی صحبت می‌کند و می‌نویسد. خدا حفظش کند.
بهزاد رحیمیان
فیلم‌های برگزیده
ایرانی
-1 گوزنها (مسعود کیمیایی، 1354) 5/28امتیاز
-2 باشو، غریبه‌ی کوچک (بهرام بیضایی، 1368) 28
-3 سوته‌دلان (علی حاتمی، 1356) 22
-4 درباره‌ی الی... (اصغر فرهادی، 1388) 20
-5 هامون (داریوش مهرجویی، 1369) 5/19
-6 تنگنا (امیر نادری، 1352) 5/18
- گاو (مهرجویی، 1348) 5/18
-8 ناخدا خورشید (ناصر تقوایی، 1366) 18
-9 ناصرالدین‌شاه آکتور سینما (محسن مخملباف، 1371) 17
10 - آرامش در حضور دیگران (ناصر تقوایی، 1352) 16
- کندو (فریدون گله، 1354) 16
و
قیصر (کیمیایی، 1348) 5/15
خشت و آینه (ابراهیم گلستان، 1344) 15
دونده... (امیر نادری، 1364) 5/14
اجاره‌نشینها (مهرجویی، 1366) 5/12
بودن یا نبودن (کیانوش عیاری، 1377)، زیر درختان زیتون (عباس کیارستمی، 1373) 12
رگبار (بیضایی، 1351) 5/11
خانه‌ی دوست کجاست (کیارستمی، 1367)، طعم گیلاس (کیارستمی، 1378) 11
خارجی
-1 سرگیجه (آلفرد هیچکاک، 1958) 25 امتیاز
-2 همشهری کین (اورسن ولز، 1941) 23
-3 داستان توکیو (یاسوجیرو اوزو، 1953) 18
- کازابلانکا (مایکل کورتیز، 1942) 18
-5 هفت سامورایی (آکیرا کوروساوا، 1954) 15
-6 دزدان دوچرخه (ویتوریو دسیکا، 1948) 14
-7 جاده (فدریکو فلینی، 1954) 12
- ریو براوو (هوارد هاکس، 1959) 12
- 2001: یک اودیسه‌ی فضایی (استنلی کوبریک، 1968) 12
-9 توت‌فرنگی‌های وحشی (اینگمار برگمان، 1957) 9
- سینما پارادیزو (جوزپه تورناتوره، 1988) 9
- قاعده‌ی بازی (ژان رنوار، 1939) 9
و
پدرخوانده (فرانسیس فورد کوپولا، 1972)، گروه خشن (سام پکین‌پا، 1969) 5/8
جویندگان (جان فورد، 1956) 8
هشت‌ونیم (فلینی، 1963) 5/7
آواز در باران (استنلی دانن و جین کلی، 1952)، آینه، (آندری تارکوفسکی، 1975)، اوگتسو مونوگاتاری (کنجی میزوگوچی، 1953)، بیلیاردباز (رابرت راسن، 1961) 7
آگراندیسمان (میکل‌آنجلو آنتونیونی، 1966) 6
جانی گیتار (نیکلاس ری، 1954) 6
عصر جدید (چارلی چاپلین، 1936) 6
مهر هفتم (برگمان، 1957) 6
انتخاب منتقدان و نویسندگان (از الف تا ج)
انتخاب منتقدان و نویسندگان (از ح تا س)
انتخاب منتقدان و نویسندگان (از ش تا ف)
انتخاب منتقدان و نویسندگان (از ق تا ی)