نوروز امسال با بصرفه‌ترین سیم‌کار کشور

تلویزیون » نقد و بررسی1392/06/21


مناسبتی اما قبراق

موسیقی سریال‌های ماه رمضان

سمیه قاضی‌زاده
مادرانه

 

همیشه بحث موسیقی‌ سریال‌ها و برنامه‌های ویژه‌ی ماه رمضان در مقایسه با مجموعه‌ها و برنامه‌های دیگر ماه‌های سال بحث داغ‌تری است. شاید بجز این ماه در برنامه‌های نوروز هم این حساسیت وجود داشته باشد. از ماه‌های قبل از ماه رمضان بحث بر سر این‌که کدام آهنگ‌ساز قرار است موسیقی کدام سریال را بسازد و کدام خواننده‌ها برای خواندن ترانه‌ی تیتراژ فلان برنامه در نظر گرفته شده‌اند وجود دارد. انگار نوعی مسابقه وجود دارد که در آن خواننده‌ها و آهنگ‌سازها برای رقابت خودشان را آماده می‌کنند. شاید این رقابتْ بیهوده هم نباشد چون همین ترانه‌های تیتراژها و موسیقی سریال‌های مناسبتی تعداد زیادی خواننده و آهنگ‌ساز را طی همین چند سال اخیر به موسیقی ایران معرفی کرده و تعدادی از آن‌ها حسابی مشهور هم شده‌اند. به‌خصوص در حوزه‌ی موسیقی پاپ، اجرای کارهای مناسبتی برای تلویزیون شانس بزرگی است که باعث می‌شود هنرمند ره صدساله را یک‌شبه طی کند. گاهی هم قطعات این سریال‌ها نوعی بازگشت هنرمند پس از چند سال رکود یا سکوت هنری بوده است. از بهترین نمونه‌های این سال‌ها در هر دو مورد می‌توان به علیرضا قربانی با شب دهم، علی لهراسبی با سه پنج دو، رستگاران و دلنوازان، احسان خواجه‌امیری با میوه‌ی ممنوعه و نابرده رنج، مهدی ریاحی، مهدی یغمایی، محسن یگانه، بنیامین بهادری و محمد علیزاده با قطعه‌ی معروف «شهر باران» همگی در برنامه‌ی ماه‌عسل، مجید اخشابی و آریا عظیمی‌نژاد با مجموعه‌ی سریال‌های مناسبتی اشاره کرد. امسال هم موسیقی‌های ماه‌رمضانی مستثنا از این قاعده نبودند و بیش‌تر چهره‌های مشهور موسیقی فیلم و موسیقی پاپ این سال‌ها در آن حضور داشتند.

مادرانه: پس از چند سال‌، کارن همایونفر با ساخت موسیقی سریال مادرانه (جواد افشار) به تلویزیون بازگشت؛ آهنگ‌سازی که نامش با ساخت موسیقی سریال‌هایی هم‌چون همسایه‌ها و مرگ تدریجی یک رؤیا بر سر زبان‌ها افتاد. موسیقی مادرانه از همان ابتدا و با بهره‌گیری از ویولن‌ها در موسیقی بی‌کلام تیتراژ، نظر مخاطب را جلب می‌کند و صدایی ورای موسیقی‌های معمول و سردستی سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی دارد. استفاده‌ی به‌جا از سازهای ایرانی هم در کنار سازهای کلاسیک از دیگر ویژگی‌هایی است که در ابتدای سریال قلابش را به ذهن شنونده می‌اندازد و او را جذب می‌کند. این سبک همایونفر است که در عین سادگی، موسیقی کلاسیک را با موسیقی ایرانی تلفیق می‌کند، به طوری که قطعه‌های او برای شنونده‌ی ایرانی غریب محسوب نمی‌شوند. همایونفر با این‌که سابقه‌ی فراوان در حوزه‌ی موسیقی کلاسیک دارد اما چه در موسیقی سریال‌ها و چه در موسیقی فیلم‌هایش، صرفاً به موسیقی متن به معنای یک باند صوتی همراه فیلم نگاه نمی‌کند بلکه ملموس بودن موسیقی و ارتباط آن با مخاطب هم برایش مهم است. در مادرانه، یکی از عواملی که در همین راستا موسیقی را برای مخاطب ملموس می‌کند، ملودیک بودن آن است که سبب شده بیننده گوشش تیز شود. به‌خصوص در این وانفسای نبود ملودی و فرم‌گرایی بیش از اندازه‌ی آهنگ‌سازان، حضور یک تم مشخص و بسط و گسترش آن باعث دل‌گرمی است.
همایونفر بیش‌تر تحصیلاتش را در ‌ترکیه گذرانده و از سوی دیگر این روزها هم بازار سریال‌های آن کشور در ایران حسابی داغ است. موسیقی مادرانه هم در برخی لحظه‌ها بی‌شباهت به‌ موسیقی سریال‌های ترکیه نیست. حجم بسیار بالای موسیقی، ملودراماتیک بودن آن که گاه به سانتی‌مانتال شدن هم می‌انجامد و تکرار چندین‌باره‌ی یک تم در طول یک قسمت، از جمله‌ی این ویژگی‌هاست. اما باید به این نکته توجه داشت که موسیقی ناچار از پیروی محتواست و نمی‌تواند نه جلوتر، نه عقب‌تر و نه نامتجانس با آن گام بردارد. مادرانه ملودرامی است که بر خلاف اکثر سریال‌های صداوسیما، ریتمی تند دارد و در هر قسمت آن اتفاق‌های زیادی می‌افتد. همین روند باعث می‌شود موسیقی این سریال نیز از قواعد کلی موسیقی ملودرام پیروی کند که فرازوفرودهای فراوان دارد و در هر لحظه‌ی احساسی حضور پیدا می‌کند. هم‌چنین در لحظاتی به فراخور داستان‌هایی از این دست، فضای تریلر در موسیقی ملودرام غالب می‌شود. بهره‌گیری از سازهای آکوستیک و پرهیز از استفاده‌ی صرف از سینتی‌سایزر از جمله‌ی دیگر نقاط قوت مادرانه است.
قطعه‌ی پایانی مهر تأیید اصلی است بر موسیقی مادرانه. ملودی بسیار قوی و تنظیم کم‌نقص علی بیرنگ و هومن نام‌داری زیر صدای احسان خواجه‌امیری توانسته قطعه‌ای را شکل دهد که بعید است به این زودی‌ها از حافظه‌ی شنیداری مردم پاک شود. حتی در میان آثار خواجه‌امیری هم این قطعه اثری است ویژه و قابل‌مقایسه با بهترین کارهای او مانند «سلام آخر». و نکته‌ی پایانی حذف نام روزبه بمانی ترانه‌سرای این قطعه است که از بهترین ترانه‌سرایان جوان ایرانی است. خیلی‌ها می‌پرسند ترانه‌ای که صداوسیما برای تیتراژ مهم‌ترین سریال ماه رمضان امسال تصویب کرده، چرا نباید نام ترانه‌سرایش در عنوان‌بندی بیاید؟
دودکشدودکش: محمدحسین‌لطیفی در اکثر سریال‌هایش از حضور خواننده‌های مختلف پاپ استفاده کرده است. امسال هم این روند را تکرار کرده و باعث شده اولین همکاری آریا عظیمی‌نژاد و رضا صادقی رقم بخورد. عظیمی‌نژاد که سابقه‌ی همکاری با خوانندگانی همچون محمد اصفهانی را داشته امسال نخستین ملودی‌هایش را برای صادقی نوشت که او در عنوان‌بندی آغاز و پایان سریال دودکش آن را اجرا کند. صادقی که سال گذشته برای اجرای ترانه‌های برنامه‌ی ماه‌عسل حواشی بسیاری را متحمل شد که در نهایت به پخش نشدن صدای او از تلویزیون انجامید، با دودکش امسال بار دیگر همکاری‌اش با صداوسیما را آغاز کرد. نکته‌ی جالب اینجاست که ترانه‌های این دو قطعه را هم همچون ترانه‌های ماه‌عسل و مادرانه روزبه بمانی سرود که در هیچ‌کدام از تیتراژهای یادشده نام او ذکرنشد.
موسیقی عظیمی‌نژاد برای دودکش کاری چندان متفاوت‌تر از آثار قبلی‌اش نبود و آن‌چه بیش‌تر جلب توجه می‌کرد ترانه‌هایش بود. آهنگ‌ساز در بسیاری از کارهای پیشین‌اش همچون پایتخت تجربه‌هایی بس شنیدنی‌تر را ارائه کرده بود. با این وجود قطعه‌های ابتدایی و انتهایی از پرطرفدارترین‌های امسال بودند هرچند بعید است هم‌تراز قطعاتی همچون «نرو» از این خواننده شوند. به‌خصوص این‌که لحن ترانهء پایانی و متن ترانه انگار از زبان شخصیت فیروز (هومن برق‌نورد) بود. روراستی و صمیمیت صدای صادقی شاید مهم‌ترین دلیل انتخاب او از سوی آهنگ‌ساز در همخوانی با روحیات و دیالوگ‌های شخصیت‌های اصلی دودکش بوده است. شاید تفاوت سبک آهنگ‌ساز و خواننده یکی از دلایل متوسط بودن نتیجه‌ی این همکاری بود هرچند که پیداست هر دو برای نزدیکی به فضای کار همدیگر تلاش کرده‌اند.
ماه‌عسل: از جنجالی‌ترین تیتراژهای همیشه‌ی تلویزیون، تیتراژ برنامه‌ی ماه‌عسل است که توانسته طی سال‌های مختلف برای خودش طرف‌داران ویژه‌ای پیدا کند و ترانه‌های تیتراژش فعالیت خیلی از خواننده‌ها را یا رقم زده یا احیا کرده است. هم‌چنین، علاوه بر ترانه‌های مختلفی که در آن پخش می‌شود، حین پخش برنامه‌ هم که البته همیشه مملو از اتفاق‌های احساسی است موسیقی ملایمی در حال پخش است که اغلب انتخابی است.
امسال طبق روال این چند سال که ساخت موسیقی و ترانه‌ی این برنامه‌ی پرطرف‌دار به گروه‌ها یا اشخاص مختلف سفارش داده می‌شود تا تهیه‌کنندگان آن بتوانند از بین آن‌ها یکی‌دوتا را انتخاب کنند، سه گروه برای این برنامه شروع به فعالیت کردند و در نهایت فرزاد فرزین موفق به ساخت و اجرای آن شد. نکته‌ی جالب درباره‌ی ساخت ترانه‌ی این برنامه که با همه‌ی برنامه‌های دیگر فرق دارد این است که شعر به آهنگ‌ساز و خواننده توسط برنامه‌سازان داده می‌شود و آن‌ها باید روی همان شعر کار کنند. در واقع زحمت یافتن ترانه‌سرا از دوش آهنگ‌ساز برداشته شده است. ترانه‌ای که فرزین اجرا کرد توانست تأیید و تحسین همکارانش هم‌چون احسان خواجه‌امیری و رضا صادقی را هم در پی داشته باشد و به یکی از ترانه‌های مطرح امسال تبدیل شود.

فراخوان اولین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه عباس کیارستمی
فیلم خانه ماهرخ ساخته شهرام ابراهیمی
فیلم گیج گاه کارگردان عادل تبریزی
فیلم جنگل پرتقال
fipresci
وب سایت مسعود مهرابی
با تهیه اشتراک از قدیمی‌ترین مجله ایران حمایت کنید
فیلم زاپاتا اثر دانش اقباشاوی
آموزشگاه سینمایی پرتو هنر تهران
هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت
گروه خدمات گردشگری آهیل
جشنواره مردمی عمار
جشنواره انا من حسین
آموزشگاه دارالفنون
سینماهای تهران


سینمای شهرستانها


آرشیوتان را کامل کنید


شماره‌های موجود


نظر شما درباره سینمای مستقل ایران چیست؟
(۳۰)

عالی
خوب
متوسط
بد

نتایج
نظرسنجی‌های قبلی

خبرنامه

به خبرنامه ماهنامه فیلم بپیوندید: