پرسش‌های تحلیلی در باب اقتباس

بعد از خواندن یک رمان و پیش از دیدن فیلم اقتباس شده، این پرسش‌ها را با محوریت رمان در نظر بگیرید.
1- یک رمان تا چه اندازه برای اقتباس سینمایی مناسب است؟ قابلیت‌های طبیعی سینمایی در‌ آن وجود دارد؟
2- در نگاه کلی آیا رمان به انتقال تجارب حسی نزدیک‌تر است (مانند بخش‌هایی از آثار همینگوی ) یا تحلیل متفکرانه‌ای از یک تجربه محسوب می‌شود (مانند آن‌چه در کارهای هنری جیمز دیده می‌شود)؟
3- سبک کلامی یک نویسنده تا چه حدی در جوهره یا روح یک اثر ادبی اهمیت ذاتی دارد؟ آیا این سبک کلامی به طرز مؤثری به سبک بصری برگردانده می‌شود؟
4-نقطهٔ دید رمان چیست؟ وقتی داستان یک رمان به فیلم برگردانده می‌شود، چه چیزی لزوماً از دست می‌رود؟
5-اگر رمانی به شکل اول شخص مفرد نوشته شده باشد، تا چه اندازه روح آن اثر از طریق سبک منحصربفرد روایی‌اش می‌تواند بیان شود و آیا روش روایت نویسنده اثرگذار است یا خود داستان؟ آیا این سبک کلامی را می‌توان از طریق صدای راوی نشان داد تا غیرطبیعی جلوه نکند؟ آیا حس گرم و صمیمی بین خواننده و راوی رمان ایجاد می‌شود، به گونه‌ای که انگار یک دوست نزدیک مشغول روایت داستان است؟ یک چنین حسی را تا چه حدی می‌توان در یک فیلم به وجود آورد؟
6-آیا طول یک رمان برای اقتباسی وفادارانه مناسب است یا باید به شدت آن را کوتاه کرد تا به اندازهٔ زمان یک فیلم سینمایی برسد؟ برای یک فیلم‌ساز کدام یک از دو گزینهٔ زیر منطقی‌ترین شکل برای اقتباس یک رمان است:

الف-او باید سعی کند که دریافتی از کلیت رمان پیدا کند و برای این کار باید نقاط مهم رمان را به نمایش بگذارد؟ چه نقاطی را فکر می‌کنید که در رمان موردنظرتان باید دراماتیزه کنید؟
ب- آیا باید فیلم‌ساز خودش را محدود به دراماتیزه کردن بخشی از رمان کند؟ کدام بخش از رمان مورد نظر را می‌توان دراماتیزه کرد تا فیلم کامل‌تر به‌نظر بیاید؟ چه بخشی از داستان یا طرح‌های فرعی را باید در نسخهٔ سینمایی رها کرد؟

7-تا چه اندازه جوهرهٔ یک رمان وابسته به انتقال حالات ذهنی است: خاطرات، رویاها یا تأملات فلسفی؟ نسخهٔ سینمایی یک رمان تا چه حدی می‌تواند به گونه‌ای مؤثر چنین چیزهایی را بیان کرده یا دست‌کم نشان بدهد؟
8- نویسندهٔ رمان مورد نظر تا چه اندازه بر روی جزییات خاستگاه و سابقهٔ شخصیت‌ها کار کرده است؟ تا چه حدی این دستمایه را می‌توان به شکلی سینمایی منتقل ساخت؟
9-زمان در رمان مورد نظر تا چه حدی به طور کامل پوشش داده شده است؟ آیا این زمان را می‌توان به شکل مناسبی در طول یک فیلم سینمایی فشرده ساخت؟

بعد از تماشای نسخهٔ سینمایی، پاسخ‌هایتان را با پرسش‌های بالا بار دیگر بسنجید و همچنین به پرسش‌های زیر پاسخ بدهید:
۱۰- آیا نسخهٔ سینمایی اقتباسی نزدیک به رمان مورد نظر را دارد یا یک اقتباس آزاد است؟ اگر اقتباس آزاد است، آیا دور شدن از رمان به دلیل مسائلی است که در تغییر از یک رسانه به رسانه‌ای دیگر ایجاد می‌شوند یا شخصیت خلاقانهٔ رمان دچار تغییر شده است؟ اگر چنین تغییری ایجاد نشده، چرا اقتباس مستقیم و نزدیکی به رمان صورت نگرفته؟
12- تفاوت‌های اساسی بین رمان و فیلم چه هستند و چگونه می‌توان دلایل این تفاوت‌ها را توضیح داد؟
13- آیا نسخهٔ سینمایی به شکل موفقیت‌آمیزی معنای درونی رمان را ارائه می‌کند و در فیلم به یادمان می‌آورند که به این معنا توجه کنیم؟ در چه صحنه‌هایی این یادآوری‌ها صورت گرفته‌اند؟
14- آیا خواندن یک رمان به تجربهٔ تماشای یک فیلم یاری می‌رساند یا خواننده را از آن دور می‌کند؟ چرا؟
15- چگونه کنش‌ها در فیلم مورد نظر می‌توانند با مفاهیم از پیش تصور شدهٔ شخصیت‌های رمان، همخوانی داشته باشند؟ کدام یک از بازیگران دقیقاً با همان تصویر ذهنی که از شخصیت‌های رمان دارید، همخوانی دارند؟ آیا بازیگران از تصویر ذهنی شما از شخصیت‌های رمان دور هستند؟ آیا از سوی کارگردان، انتخاب بازیگرانی که با شخصیت‌های رمان همخوان نیستند، عمل موجهی بوده است؟

پیرامون اقتباس از نمایش‌نامه‌ها
1- نسخهٔ سینمایی فیلمی که دیده‌اید، از نظر فضای فیزیکی تا چه اندازه با نمایشی که از آن اقتباس شده، فرق دارد؟ این تفاوت تا چه حد لحن و روح آن اقتباس سینمایی را تحت تأثیر قرار داده است؟
2- نسخهٔ فیلم شده تا چه حد سینمایی است؟ تا چه حد از دوربین و تکنیک تدوینی  استفادهٔ خاصی شده و از کم‌تحرک بودن فضای نمایش دوری شده است؟
3- آیا رخداد‌ها صرفاً از طریق دیالوگ‌ها تشریح شده‌اند؟تا چه اندازه‌ صحنه‌هایی که به فیلم افزوده شده‌اند، اثرگذار بوده‌اند؟
4- آیا تعداد پرده‌ها و صحنه‌های نمایش، در فیلم اقتباس شده نیز مشهودند یا فیلم به طرز موفقیت‌آمیزی این بخش‌ها را به شکل یک کلیت سینمایی واحد به نمایش گذاشته است؟
5-کدام  قرارداد‌های رایج در نمایش وجود داشته که قابل برگردان به مترادف‌های سینمایی نبوده‌اند؟ این موضوع باعث ایجاد چه تغییرات و دشواری‌هایی شده است؟
6- سبک بازیگری در فیلم چه تفاوتی با بازی بازیگران تئاتر دارد؟
7- در هر دو نسخهٔ تئاتری و سینمایی چه تفاوت‌هایی می‌توان در دیالوگ‌ها ملاحظه کرد؟
8- چه تغییرات مهم دیگری در نسخهٔ سینمایی ایجاد شده است؟

از واقعیت تا سینما
۱- داستان فیلم مورد نظر چه فرقی با داستان واقعی یا رخداد تاریخی دارد که از روی آن‌ها اقتباس شده است؟
2-آیا به دلایل دراماتیک چنین تغییراتی توجه می‌کنید؟
3- آیا تغییرات اعمال شده به شکل چشمگیری اساس داستان و شخصیت‌ها را به هم ریخته  است؟
4-آیا تمهیدی در نظر گرفته شده بود که به تماشاگران اطلاع بدهد که فیلم به‌طور کامل مبتنی بر واقعیت نیست؟ آیا بینندگان فیلم هیچ دلیلی در دست داشته‌اند که باور کنند در حال تماشای یک فیلم کاملاً واقعی بوده‌اند؟

فیلم‌هایی برای مطالعهٔ بیش‌تر
تاوان (۲۰۰۷)، کوهستان سرد (۲۰۰۳)، دختری با خالکوبی اژدها (۲۰۰۹)، خانهٔ شن و مه (۲۰۰۳) بادبادک‌باز (۲۰۰۷)، استخوان‌های دوست داشتنی (۲۰۰۹)، عزیز میلیون دلاری (۲۰۰۴)،‌ رودخانهٔ میستیک (۲۰۰۳)، همنام (۲۰۰۶)، جایی برای پیرمرد‌ها نیست (۲۰۰۷)، شبح اپرا (۲۰۰۴)، پنجرهٔ مخفی (۲۰۰۴)، شهر گناه (۲۰۰۵)، خون به پا می‌شود (۲۰۰۷)، نامزدی خیلی طولانی (۲۰۰۴)، جنگ دنیاها (۲۰۰۵)، نزدیک‌تر (۲۰۰۴)، تردید (۲۰۰۸)، تاجر ونیزی (۲۰۰۴)، کاپوتی (۲۰۰۵)، لباس غواصی و پروانه (۲۰۰۷)، پرچم‌های پدران ما (۲۰۰۶)، نیمه شب در باغ خیر و شر (۱۹۹۷)، شبکهٔ اجتماعی (۲۰۱۰)، سیریانا (۲۰۰۵)

کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:

https://telegram.me/filmmagazine