نوروز امسال با بصرفه‌ترین سیم‌کار کشور

سینمای ایران » چشم‌انداز1392/02/21


روی پرده: رژیم طلایی

واقعه‌نگاری اکران، دیدگاه‌ تهیه‌کننده و نقد فیلم



واقعه‌نگاری اکران

در شرایطی که خیلی از فیلم‌های مطرح سینمای ایران بیش از یک سال منتظر فرصتی برای اکران هستند و هنوز رنگ پرده را ندیده‌اند، حسین فرح‌بخش و پویافیلم برای دومین سال متوالی برای تولید زمستانی جمع‌وجور و «فوری‌ساز»شان اکران نوروزی گرفتند. سال گذشته پس‌کوچه‌های شمرون و اکران تقریباً بلافاصله‌اش اتفاق تلقی شد، اما اکران نوروزی رژیم طلایی باعث شد صدای خیلی‌ها دربیاید که چرا فیلمی تجاری بلافاصله پس از تولید سهمیه‌ی اکران در بهترین فصل سال را می‌گیرد؟ البته فرح‌بخش چندان خودش را برای پاسخ دادن به این نوع اعتراض‌ها خسته نمی‌کند و در جواب مخالفان این شیوه‌ی سهمیه‌بندی هم خیلی خونسرد می‌گوید: «من و آقای علیخانی صاحب سینما عصر جدید هستیم و بنابراین حق داریم فیلم‌مان را در سینمای خودمان که سرگروه هم هست اکران کنیم. در ضمن رژیم طلایی هم ستاره دارد و هم موضوعی که می‌تواند تماشاگر را جذب کند.»
رضا سبحانی کارگردانی رژیم طلایی درباره‌ی همکاری‌اش با پویافیلم می‌گوید: «یک سینماگر مراحل مختلفی را در دوران کاری‌اش پشت سر می‌گذارد و من هم دوست داشتم اثری در قالب کمیک خلق کنم. البته چه‌گونه کار‌کردن در این ژانر برایم مهم بود و می‌خواستم بحثی را مطرح کنم که جامعه را درگیر خودش کرده و مخاطب هم جذبش بشود. متأسفانه فیلم‌های قبلی‌ام در فضای متأثر از سینمای سطحی و کاسبکارانه درست دیده نشدند. اصولاً فیلم‌های مستقلی که حمایتی پشت‌شان نباشد چنین سرنوشتی دارند.»
اما این بار سبحانی حمایت یکی از دفترهای حرفه‌ای و قوی فیلم‌سازی در ایران را داشت و از آن استفاده هم کرد. رژیم طلایی با پای‌بندی کامل به الگوهای سینمای تجاری ساخته شد؛ جدال زن‌ها و شوهرها، بحث چاقی و لاغری که جزو مدهای اجتماعی این روزهاست، کشمکش‌ها و کل‌کل‌های جنسیتی، به اضافه‌ی مقادیر زیادی رنگ و لعاب و موسیقی و طنز و غیره... خلاصه این‌که در این معجون ترکیبی، هیچ عنصری که بالقوه بر جذب مخاطب عام اثر بگذارد نادیده گرفته نشد. اما نتیجه بسیار کم‌تر از حد پیش‌بینی سازندگان مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت. البته علیخانی و فرح‌بخش معتقدند که فروش فیلم‌شان «طبیعی» است و شکست تجاری را قبول ندارند، اما به هر حال رقم نهایی فروش رژیم طلایی با فروش فیلم‌های قبلی این دفتر قابل مقایسه نیست. عبدالله علیخانی می‌گوید: «من اعتقادی به این ندارم که این فیلم شکست خورده است. قرار بود این فیلم تا 500 میلیون بفروشد که در حال حاضر فروشش بیش‌تر از این مقدار است. فیلم ما تبلیغات نداشته است. فیلمی شکسته خورده است که مخاطب ندارد و هر روز به دروغ اعلام می‌کنند فلان قدر فروش داشته است. به خیلی از فیلم‌های من گفته‌اند شکست خورده اما واقعیت این است که کسی که شکست بخورد دیگر نمی‌تواند فیلم بسازد در حالی که من بدون وام گرفتن و بدهکاری به کسی در حال ساخت فیلم هستم و فیلم‌هایم نیز در حال فروش هستند.»

 

گپ با حسین فرح‌بخش

فروش واقعی

گیشه‌ی محصولات پویافیلم مدت‌هاست که مثل قبل رونق ندارد و یکی پس از دیگری با فروش متوسط و زیر متوسط از پرده برداشته می‌شوند. البته این بی‌رونقی فقط به فیلم‌هایی که عبدالله علیخانی و حسین فرح‌بخش تولید می‌کنند منحصر نمی‌شود؛ اوضاع کلی سینمای ایران رو به کسادی و کم‌رونقی پیش می‌رود. رژیم طلایی کمدی تجاری امسال پویافیلم در حالی سهمیه‌ی اکران نوروز گرفت که فیلم­های جشنواره‌ی فجر اخیر - و حتی فیلم­های جشنواره‌ی دو سال پیش- در صف اکران باقی مانده بودند. از آن‌جا که سال گذشته هم پس­کوچه­های شمرون خیلی زودتر از آن‌چه انتظار می­رفت اکران شده بود، با تکرار این اتفاق در نوروز 92 مطالبی در این مورد با تیتر«سهمیه‌ی دایمی فرح‌بخش برای اکران نوروزی» در برخی از خبرگزاری­ها قرار گرفت.
کارگردانی­ این فیلم را رضا سبحانی بر عهده داشته که سال‌ها در سینما فعالیتی نداشت، اما حتی زمانی که نام‌های فعال‌تر و مشهورتر از سبحانی در تیتراژ محصولات پویافیلم دیده می‌شود باز هم کسی تردیدی ندارد که تأثیر حسین فرح‌بخش بر فیلم اگر بیش‌تر از کارگردان نباشد کم‌تر نیست. فرح‌بخش در مورد شروع ساخت رژیم طلایی می‌گوید: «رضا سبحانی طرحی را برای پویافیلم آورد، من و علیخانی طرح را خواندیم و به این نتیجه رسیدیم که طرح بدی نیست. بعد هم سبحانی و محمود مهرآور فیلم‌نامه را نوشتند و بازیگران را انتخاب کردیم. مهدی هاشمی و مریلا زارعی لطف کردند و حضور در این فیلم را پذیرفتند. امین حیایی هم با این‌که در تئاتر حضور داشت اما طی جلسات مختصری برای بازی در رژیم طلایی حاضر شد.»
معمولاً برای انتخاب بازیگران یک فیلم، چندین گزینه در نظر گرفته می­شود و ممکن است بازیگری که مد نظر کارگردان یا تهیه­کننده قرار دارد به دلایل مختلفی نتواند در فیلم بازی کند. فرح‌بخش در مورد انتخاب بازیگران می­گوید: «مهدی هاشمی اولین بازیگری بود که برای این نقش در نظر گرفتیم و خوش‌بختانه پذیرفت. مریلا زارعی هم چون در حال بازی در فیلم چ ( ابراهیم حاتمی‌کیا) بود احتمال این‌که نتواند همکاری کند، وجود داشت اما آن پروژه تمام شد و خانم زارعی با وجود خستگی برای بازی در رژیم طلایی حاضر شد. به نظر من او این نقش را زنده کرد و شاید هر بازیگر دیگری بود نمی­توانست از پس این کار بربیاید.»
فرح‌بخش اصراری ندارد که نقش تصمیم‌ها و شیوه‌ی مدیریت خودش را در شکل‌گیری فیلم کم‌رنگ کند. به‌وضوح می‌گوید او مهم‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین عضو گروه است، نه کارگردان. البته به طور طبیعی تهیه­کننده می­تواند در مراحل تولید فیلم ایده­هایی را مطرح کند که شامل فیلم‌نامه و طرح اولیه‌ی داستان هم می­شود، اما ظاهراً سهم فرح‌بخش در کیفیت نهایی فیلم‌هایی که تهیه می‌کند بیش از سایر تهیه‌کننده‌هاست: «من و علیخانی به‌صورت مشترک نظر می­دهیم. در مورد رژیم طلایی هم طرح اولیه را ایشان خوانده بودند و موافق بودند که این طرح را کار کنیم. در بازنویسی فیلم‌نامه هم مهدی هاشمی ایده­هایی را مطرح کرد که خیلی مؤثر بود. در واقع در یک فیلم همه‌ی عوامل در روند کار تأثیرگذار هستند اما به نظر من تهیه­کننده به‌واسطه‌ی ابزاری که در اختیار دارد عامل مهم­تری است.»
فرح‌بخش در مورد تغییراتی که در فیلم‌نامه ایجاد شد می‌گوید: «با حضور مهدی هاشمی بعضی از بخش­های داستان تغییر کرد. مثلاً ماجرای چاقی و لاغری این شخصیت به گونه‌ی دیگری بود یا ماجرای ازدواج مجدد مهدی (مهدی هاشمی) خیلی جدی­تر اتفاق می­افتاد. اما چون تغییرات مهمی نبود در برنامه­ریزی­ها مشکلی پیش نیامد، فقط تعدادی از کاراکترهای فرعی را تغییر دادیم. کاراکترهای اصلی زن و شوهری هستند که در فیلم می­بینیم و مشاورهای‌شان که داستان اصلی را پیش می­برند.» هر کدام از شخصیت‌های فرعی در روند ماجرای فیلم نقشی را بر عهده­ دارند و بخشی از اتفاق‌های داستان به واسطه‌ی حضور آن‌ها شکل می­گیرد اما در این میان بعضی نقش­ها را نمی­توان چندان تأثیرگذار دانست؛ شاید یکی از آن‌ها هم نقش سولماز باشد با بازی یکی از جوان‌ترهایی که معمولاً از طریق همکاری با پویافیلم به سینما معرفی می‌شوند. البته فرح‌بخش قبول ندارد که نقش سولماز به این دلیل طراحی شده که جا برای بازی این بازیگر جوان باز شود: «کاراکتر سولماز را نمی­توان از داستان حذف کرد چون این شخص با کار کردن در مغازه‌ی مهدی، برای پری (مریلا زارعی) خبرچینی می­کند. از طرفی نقشی که امین حیایی بازی می‌کند - که در طرح اولیه قرار نبود خواهرزاده‌ی مهدی باشد - هم به‌نوعی یک مشاور است و این دو کاراکتر داستان را پیش می­برند. گرچه محورهای اصلی داستان نیستند اما حذف­شان هم به فیلم‌نامه لطمه می­زند.»
این روزها گلایه‌ها و هشدارها درباره‌ی فلج شدن بخش خصوصی در سینمای ایران مدام شنیده می‌شود، اما فرح‌بخش معتقد است او و همکارانش در پویافیلم جزو معدود نمونه‌های فعال بخش خصوصی هستند که همچنان توانسته‌اند روی پای خودشان بایستند. او درباره‌ی بودجه‌ی رژیم طلایی توضیح می­دهد: «پویافیلم بودجه‌ی خوبی در اختیار این فیلم قرار داد و بخشی نبود که بگوییم اگر بیش‌تر خرج می­کردیم به نتیجه‌ی بهتری می­رسیدیم. گران­ترین لوکیشن­ها، لباس­ها، طراحی صحنه و... را در این فیلم داشتیم. در واقع پویافیلم تنها تشکیلات بخش خصوصی است که  کاملاً متکی به خودش است.» او انتقادهایی که به شیوه‌ی تولید سریع و بی‌سروصدای فیلم‌های اخیرش می‌شود را بی‌اساس می‌داند و می‌گوید فیلم‌های پویافیلم «سری‌دوزی» نمی‌شوند، بلکه با نظم حرفه‌ای تولید و آماده‌ی نمایش می‌شوند: «زمان کوتاهی که صرف تولید فیلم شد به‌دلیل حذف بخشی از ایده­های اولیه نبود، بلکه به دلیل برنامه­ریزی دقیقی بود که از ابتدای کار داشتیم. بعضی از پروژه­ها ممکن است نود روز هم طول بکشند اما در این مورد کل زمان فیلم‌برداری چهل روز بوده است. فیلم باید برنامه­ریزی مدون داشته باشد. تولید رژیم طلایی در آذر شروع شد، و قبل از جشنواره‌ی فیلم فجر هم پروانه نمایش آن را گرفتیم و به خاطر این‌که فیلم شاد و مفرحی بود می­خواستیم که در نوروز اکران شود. اگر تبلیغاتی که برای فیلم­های دیگر شد برای رژیم طلایی هم صورت می­گرفت قطعاً نتیجه‌ی کار بهتر می­شد اما با وجود این شرایط از فروش فیلم راضی هستم. نکته‌ی مهم دیگر در مورد فروش این فیلم­ها این است که آمار فروشی که اعلام می­کنند واقعی نیست و حدود سی درصد آن دروغ اعلام می­شود. اما فروش رژیم طلایی کاملاً واقعی است. فکر می­کنم با توجه به این‌که استقبال از فیلم در سینماهای پردیس، ملت، فرهنگ و... خوب است، فروش آن به پانصد میلیون تومان در تهران برسد.»

 

رژیم در وقت اضافه

نیکان نصاریان: هر سال معمولاً یک یا دو فیلم با مضمون‌های کمدی و مفرح گزینه­های اکران نوروز هستند. در سال 90 فیلم­های زن­ها شگفت­انگیزند (مهرداد فرید)، اخراجی­ها3 (مسعود ده­نمکی) بودند و در نوروز 91 گشت ارشاد (سعید سهیلی). امسال هم رژیم طلایی مسئولیت ایجاد فضای مفرح مناسب با این ایام را بر عهده دارد. رژیم طلایی روایت­گر داستان ساده و به­دور از هرگونه پیچیدگی است که سعی می­کند این داستان ساده را در قالب شوخی­ها و طنازی­های مکرر و سطحی به نمایش بگذارد.
طنز فیلم کم­مایه است و اغلب سعی می­شود با تکرار آن (مثل خندیدن­های بی­دلیل و بی­وقفه‌ی بازیگران که از سکانس اول فیلم هم شروع می­­شود) موجب خنده‌ی مخاطب شود. سوژه‌ی اصلی فیلم تکراری است و حتی جنس کشمکش­ها و درگیری­های بین زن و شوهر قصه را هم قبلاً دیده­ایم. داستان فیلم از نقطه‌ای شروع می­شود که مهدی به خاطر بچه­دار نشدن همسرش تصمیم می­گیرد همسر دوم بگیرد و در مقابل این درخواست همسرش هم مهریه­اش (طلا مطابق با وزن زوجین) را تقاضا می­کند و این شروع نزاع و درگیری بین آن‌هاست. داستان غیرمنطقی و غیرقابل باور است اما از همان ابتدا می­توان به آخر ماجرا پی برد. زن برای بالا بردن مهریه­اش سعی می­کند وزنش زیادتر شود و مرد هم برای این‌که مهریه‌ی کم‌تری پرداخت کند، به رژیم غذایی و ورزش روی می­آورد که در نهایت به مصرف مواد مخدر هم می­انجامد. هیچ دلیل عقلی و منطقی در پس تصمیم‌ها و رفتارهای زوج داستان وجود ندارد. از همان ابتدا هیچ بحثی در مورد راه حل­های دیگر مشکل این خانواده نمی­شود و در واقع انگار مخاطب ثمره‌ی چندین راهی را که از پیش امتحان شده است، می­بیند و در نهایت تنها با یک راه چاره مواجه می­شود. راه‌حل­هایی مثل پذیرش کودک بی­سرپرست، درمان، جدایی زن و شوهر به کلی نادیده گرفته شده و تنها راه ممکن موافقت زن برای ازدواج مجدد همسرش در نظر گرفته شده است.
بیش‌ترین بخش فیلم را درگیری­های طنزآمیز این زوج در بر گرفته که گاهی آن‌قدر اغراق­آمیز و تشدید شده است و موجب دل‌زدگی تماشاگر می­شود. داستان مهریه‌ی سنگین و مشکلاتی که بعدها برای پرداخت آن پیش می­آید هم قرار است به خاطر به‌روز بودنش و بیان یک دغدغه‌ی اجتماعی از وجوه مثبت فیلم باشد. اما این سوژه آن‌قدر تکراری است (چه در سینما و چه در تلویزیون) که چندان مورد توجه قرار نمی­گیرد.

آرشیو

فیلم خانه ماهرخ ساخته شهرام ابراهیمی
فیلم گیج گاه کارگردان عادل تبریزی
فیلم جنگل پرتقال
fipresci
وب سایت مسعود مهرابی
با تهیه اشتراک از قدیمی‌ترین مجله ایران حمایت کنید
فیلم زاپاتا اثر دانش اقباشاوی
آموزشگاه سینمایی پرتو هنر تهران
هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت
گروه خدمات گردشگری آهیل
جشنواره مردمی عمار
جشنواره انا من حسین
آموزشگاه دارالفنون
سینماهای تهران


سینمای شهرستانها


آرشیوتان را کامل کنید


شماره‌های موجود


نظر شما درباره سینمای مستقل ایران چیست؟
(۳۰)

عالی
خوب
متوسط
بد

نتایج
نظرسنجی‌های قبلی

خبرنامه

به خبرنامه ماهنامه فیلم بپیوندید: