نوروز امسال با بصرفه‌ترین سیم‌کار کشور

سینمای جهان » نقد و بررسی1392/02/02


جنبه‌ی وحشتناک سینما

سه یادداشت بر «شیطانی» اسکات دریکسن

شیطانی Sinister
کارگردان: اسکات دریکسن. فیلم‌نامه: اسکات دریکسن، سی. رابرت کارگیل. بازیگران: ایتن هاوک (الیسن اُزوالت)، جولیت ریلنس (تریسی)، فرد دالتن تامپسن (کلانتر). محصول 2012، 110 دقیقه.
شغل الیسن نوشتن کتاب‌های جنایی بر مبنای واقعیت و گشودن رازهای حل‌نشده‌ی آن‌هاست. او برای نوشتن کتاب جدیدش همراه با خانواده‌اش به خانه‌ای دورافتاده نقل مکان می‌کند. او در خانه‌ی جدید فیلم‌هایی هشت میلی‌متری پیدا می‌کند که در آن‌ها چگونگی به قتل رسیدن چندین خانواده به تصویر کشیده شده است...

ریتم نحس

مهرزاد دانش:‌ شیطانی می‌توانست فیلم وحشت خوب و موقری باشد، به شرط آن‌که ریتم سینمایی استانداردی را در بر می‌داشت. در حالت کنونی، دوسوم ابتدایی در روندی کند و رئال سپری می‌شوند و یک‌سوم نهایی‌اش با ورودی ناگهانی به جهانی فانتزی که ابعاد وحشت‌بار متقاعدکننده‌ای نیز ندارد، ضرباهنگ اولیه‌اش را هم از دست می‌دهد و در روند پیگیری وقایع بعدی به شکلی شتاب‌زده و ناهموار، تبدیل به اثری دوپاره می‌شود که حتی توجیهات مبتنی بر ماجرای جادو و طلسم‌های به‌جامانده از دوران باستان نیز در آن تأثیر مثبتی نمی‌تواند بگذارد. می‌ماند فقط سکانس آغازین فیلم که کنجکاوی مناسبی را در تماشاگر برای کشف اوضاع مرموز داستان برمی‌انگیزاند و نیز شمایل و بازی ایتن هاوک که اوضاع درهم‌ریخته‌ی مردی را که در کشاکش آرزوی احیای اعتبار ازدست‌رفته و چالش‌های خانوادگی و فضای مرموز پیرامونی به سر می‌برد، به‌خوبی بازتاب می‌دهد. (امتیاز: 3 از 10)

جنبه‌ی وحشتناک سینما

هومن داودی: شیطانی می‌ترساند. واقعاً می‌ترساند؛ و این برای یک فیلم ترسناک اولین (و شاید مهم‌ترین) امتیاز است. راز موفقیت فیلم‌های ترسناک مربوط به امور فراطبیعی – از جن‌گیر و طالع نحس بگیرید تا همین فیلم - پیوند یافتن آن‌ها با مذهب است. مضمون شیطانی با تکیه بر یک آموزه‌ی باستانی مسیحی و تصویر یکی از شمایل‌های رعب‌آور و بی‌رحم دورانْ موفق می‌شود به شکلی کمابیش موفقیت‌آمیز جنبه‌ی فراطبیعی قصه‌اش را با واقعیت درون فیلم بیامیزد و از این مسیر چند صحنه‌ی ترسناک درجه‌ی یک بیافریند. اما نکته‌ی جالب این‌جاست که هولناک‌ترین لحظه‌های فیلم (و اصلاً بنیان دراماتیک ترس‌آور فیلم) در ارتباط مستقیم با فیلم و سینما و آپارات شکل می‌گیرند. فیلم‌های سوپرهشتی که از نحوه‌ی جان دادن قربانیان و حضور تکان‌دهنده‌ی آن موجود مرموز در شیطانی وجود دارد آن قدر تأثیرگذار هستند که تا مدت‌ها در ذهن نگارنده ثبت خواهند شد. آپارات، فیلم و سوپرهشت که همیشه نماد نوستالژی و خاطره‌های خوب هستند تا به حال چنین دهشتناک و وحشت‌آفرین به تصویر کشیده نشده بودند. بازی خوب ایتن هاوک که وزن خوبی به فیلم داده از دیگر امتیازهای آن است.
اما فیلم چند اشکال هم دارد که اگر مرتفع شده بودند، می‌شد با اطمینان شیطانی را یک فیلم عالی در ژانر ترسناک قلمداد کرد. متأسفانه پیوستگی قصه‌ی فیلم با امور مذهبی بسیار کم‌رنگ است و به‌سرعت رفع‌ورجوع شده؛ حتی شاید انگیزه‌ی اصلی موجود هولناک فیلم و داستان کهنی که پشت سرش قرار دارد در تماشای اول به‌درستی مشخص نشود. حضور بیش‌تر آن پروفسور متخصص در علوم خفیه و ارتباط بیش‌تر شخصیت اصلی با او می‌توانست تا حد زیادی به بهتر شدن فیلم کمک کند. از طرف دیگر، چندین و چند جا بر ضعف اصلی شخصیت اصلی که تشنگی بی‌حدوحصرش به «شهرت» باشد تأکید می‌شود و در اواخر فیلم دخترش هم با جمله‌ای به همین مضمون بر این موضوع اصرار می‌کند. متأسفانه این موقعیت درجه‌ی یک و پیوند بلاها و توهماتی که بر الیسن نازل می‌شود با ضعف بزرگ شخصیتی او در فیلم چندان عمیق نیست و از طرف دیگر با روش انتخاب آن موجود مرموز که بر مبنای خانه‌ی افراد، و به شکلی تصادفی، آن‌ها را انتخاب می‌کند منافات دارد. اگر شخصیت‌های کم‌اثر یا بی‌اثری مثل همسر الیسن یا کلانتر محلی هم از شیطانی حدف می‌شدند، ریتم بهتر و پرکشش‌تری به آن می‌دادند. (امتیاز: 6 از 10)

 

ترساندن، قمار است!

پوریا ذوالفقاری: وقتی سازندگان یک فیلم ترسناک در مرحله‌ی نگارش فیلم­نامه بخواهند به جای اندیشیدن به دلیل موفقیت آثاری مثل جن­گیر و تلألو، ایده­ها و سکانس­های این فیلم­ها را بدون هیچ روایت منسجمی کنار هم بچینند، نتیجهاش چنین اثری می­شود. فیلمی که در بیست دقیقه‌ی اول بخش زیادی از داشته­هایش را رو می­کند و برای رساندن قصه به پایان تکان­دهنده­اش (که ظاهراً اطمینان سازندگان از همین پایان باعث شده خیلی نگران خستگی تماشاگر در طول تماشای فیلم نباشند)، به کلیشه­های سینمای وحشت متوسل شوند. جست­وجوی شخصیت نویسنده برای پی بردن به ریشه‌ی صداهایی که هر شب از گوشه‌وکنار خانه به گوشش می­رسد، در طول داستان از فرط تکرار به یک ماجرای کسل­کننده بدل می­شود و انتخاب خانه‌ی جنگلی هم نشان می­دهد دست سازندگان برای فضاسازی با هدف غافل­گیر کردن و ترساندن تماشاگر چندان پر نبوده است. اشاره شد که در بیست دقیقه‌ی ابتدایی فیلم، هدف اسباب­کشی خانواده‌ی نویسنده به آن خانه‌ی جنگلی مشخص می­شود. در ادامه دو بار دیگر هم با اطلاعات مهمی مواجه می­شویم. یک­ بار زمانی که شخصیت اصلی برای آخرین بار با استاد تاریخ ادیان سخن می­گوید و بار دیگر طی تماس تلفنی افسر پلیس با او. اما از آن­جا که این دو گفت­وگو، آخرین پازل‌های قصه هستند، بیان آن­ها آن­ قدر به تأخیر می­افتد که نویسندگان­ مجبور می­شوند این دو سری دانسته­ را با شتاب­زدگی پشت سر هم بگویند و بعد ما را با سکانس پایانی روبه­رو کنند. این تنها جایی نیست که برای رودست زدن به مخاطب، از چنین روش­هایی استفاده می­­شود. زوج اصلی داستان، دو فرزند دارند. پسر خانواده در طول قصه پدر و مادر خود را می­ترساند و سخن گفتنش از واقعیتی که مشخص نیست از کجا به ذهنش خطور کرده، احتمال­هایی را درباره‌ی جن­زدگی­اش به وجود می­آورد. این پسر در طول فیلم هیچ کارکرد دیگری ندارد و اصلاً او را نمی­بینیم. حتی در سکانس افتتاحیه که قرار است اعضای این خانواده معرفی شوند، خبری از او نیست و تأکید بیش­تر روی رابطه‌ی پدر و دختر است. وقتی در انتها دختر خانواده داستان  هولناک جنایت را ادامه می­دهد، درمی­یابیم که تنها دلیل استفاده از پسر، این بوده که ما مثلاً متوجه دختر نشویم! بله، شب و جنگل و نشان دادن خانه­ای مه­آلود و... برای ساختن یک فیلم ترسناک کافی نیست. حتی می­توان گفت لازم هم نیست. به شرطی که بدانی در قمار قصه­نویسی، کارت­هایت را چه‌گونه خرج کنی که نه ناگهان دست‌خالی شوی و نه در پایان بازی همه‌ی آن­ها روی دستت باد کرده باشد! (امتیاز: 4 از 10)  

جدیدترین‌ها

آرشیو

فیلم خانه ماهرخ ساخته شهرام ابراهیمی
فیلم گیج گاه کارگردان عادل تبریزی
فیلم جنگل پرتقال
fipresci
وب سایت مسعود مهرابی
با تهیه اشتراک از قدیمی‌ترین مجله ایران حمایت کنید
فیلم زاپاتا اثر دانش اقباشاوی
آموزشگاه سینمایی پرتو هنر تهران
هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت
گروه خدمات گردشگری آهیل
جشنواره مردمی عمار
جشنواره انا من حسین
آموزشگاه دارالفنون
سینماهای تهران


سینمای شهرستانها


آرشیوتان را کامل کنید


شماره‌های موجود


نظر شما درباره سینمای مستقل ایران چیست؟
(۳۰)

عالی
خوب
متوسط
بد

نتایج
نظرسنجی‌های قبلی

خبرنامه

به خبرنامه ماهنامه فیلم بپیوندید: