«فروشنده» زبدگیاش را ثابت کرد!
اصغر فرهادی سرانجام دومین تندیس طلایی اسکار بهترین فیلم خارجیزبان را به دست آورد تا یک بار دیگر اتفاق شگرف و مهمی را در تاریخ سینمای این سرزمین رقم بزند. در این میان اصلاً مهم نیست که مخالفان جدیدترین فیلم فرهادی دائم از فرامتن و تأثیر تحریم حماقتبار دانلد ترامپ بر این پیروزی بگویند و از سوی دیگر (اغلبشان) به عنوان یک ایرانی این پیروزی را جشن بگیرند، فروشنده پیش از همهی این جنجالها در معتبرترین جشنواره سالانهی جهان یعنی کن خوش درخشیده بود و از همان چگونگی ورودش به جمع فیلمهای مسابقه تا کسب جوایز بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر مرد برای شهاب حسینی، یک بار دیگر (مانند حضورها و موفقیتهای تاریخساز فرهادی با فیلمهای قبلیاش در جشنواره برلین) اتفاقی نادر را رقم زده بود و دو جایزه اصلی جشنوارهای را گرفته بود که معمولاً عادت به تقسیم جوایز دارد و این موضوع بهخوبی با مرور تاریخچهی جوایز کن آشکار میشود. اگر همین تاریخ را مرور کنیم میبینیم که شانس فرهادی و فروشنده در کسب اسکار حتی بدون جنجالهای سیاسی چهقدر بالا بوده است. آیا این موضوع محرز نیست که اعضای آکادمی معمولاً به فیلمهای خوشساختتر و داستانگوتر بها دادهاند؟ (منظور مقایسهی فیلمنامهای فروشنده و تونی ارمان است که حتماً میدانید چهطور فیلمبرداری شده و فیلم فعلی از دل صد ساعت راش بیرون کشیده شده است؛ بدنامی تونی اردمان در انبوه راشهایش بهگونهای بود که خود دستاندرکاران فیلم از آن به عنوان هفتصد ساعت یاد میکردند و از دوربینی میگفتند که دائم برای ثبت اتفاقها روشن بوده است!). تونی اردمان فیلم درخور توجهی است که شاید به زعم طرفداران پروپاقرصاش موفقیتهای بیشتری داشته باشد (یک بار دیگر فهرست جوایز و نامزدیهای فیلم را در «آیامدیبی» مرور کنید)، اما نباید فراموش کرد که در دو رقابت از فرهادی شکست خورد و در گلدن گلوب به او (پل ورهوفن) و در جوایز بفتا به پسر شائول (لازلو نمش) باخت. این هم قبول که فیلم منتخب سال در فهرست «سایت اند ساند» بود اما آیا فضای روشنفکری این محفل هم به طور کلی در تضاد با روحیهی اعضای آکادمی نیست؟ بگذریم. فروشنده و اصغر فرهادی یک بار دیگر درخشیدند و افتخار ما ایرانیان شدند.
فرهادی در مراسم اسکار حاضر نشد اما بیانیهی سیاسیاش را صادر کرد. مهندس انوشه انصاری، چهره علمی برجستهی آمریکاییایرانی، تندیس طلایی فرهادی را به دست گرفت و بیانیهای آمادهشده را روی صحنه خواند: «متأسفم که امشب در کنار شما نیستم. غیبت من از سر احترام به مردم کشورم و شش ملت دیگری است که با قانون غیرانسانی تحریم مهاجرتشان به ایالات متحده به آنها بیحرمتی شده است. تقسیم جهان به دستهبندیهای ما و دشمنانمان، ترس میآفریند؛ و توجیهی نیرنگآمیز است برای تجاوز و جنگ. همین جنگها مانع دموکراسی و حقوق بشر در کشورهایی میشوند که قربانیان تجاوزند. فیلمسازان میتوانند دوربینهایشان را برای ضبط و ثبت ویژگیهای انسانی مشترک بچرخانند و کلیشههای ملیتی و مذهبی مختلف را بشکنند. آنها بین ما و دیگران همدلی به وجود میآورند؛ همدلیای که امروز بیش از همیشه نیازمند آن هستیم.» جنجال از ماه گذشته و پس از امضای فرمان اجرایی بحثانگیز ترامپ در تحریم سفر هفت کشور مسلمان به آمریکا آغاز شد. همان موقع آکادمی در بیانیهای اعلام کرد که از ممنوعیت احتمالی ورود فرهادی به ایالات متحده «بهشدت ناراحت و آشفته» است. انصاری در سال 2006 به اولین زنی بدل شد که بهتنهایی و به قصد سیاحت با سفینهی روسی سویِز/ Soyuz برای هشت روز به فضا رفت و در ضمن، اولین ایرانی و اولین زن مسلمانی که به فضا رفته است هم عنوان گرفت. فیروز نادری دیگر ایرانی حاضر در مراسم و نمایندهی فرهادی بود که بیش از سی سال در سمتهای مختلفی در ناسا فعالیت کرده، از جمله به عنوان رییس کاوشهای منظومهی شمسی و مدیر برنامهی اکتشاف مریخ. نادری هم در جریان مراسم این طور به مفهوم بیمرزی اشاره کرد: «اگر از زمین فاصله گرفته باشید، فقط یک زمین یکدست و زیبا را میبینید.» او به فرهادی برای ایستادگیاش درود فرستاد و گفت: «وقتی میخواهید سر اصولتان بمانید، باید تصمیمهای دشواری بگیرید؛ که فرهادی یکی از آنها را گرفت.»
تجلیل و ادای احترام به عباس کیارستمی
یاد و خاطره عباس کیارستمی در مراسم اسکار گرامی داشته شد. به گزارش گاردین «کیارستمی یکی از مهمترین فیلمسازان بیست سال اخیر بود، با آثار کلاسیکی مانند کلوزآپ، طعم گیلاس و باد ما را خواهد برد. او که بیش از هفتاد جایزه از جمله نخل طلا را برنده شد، هرگز نامزد جایزه اسکار نشد. اصغر فرهادی پس از مرگ او به ما گفت: "او یک عارف مدرن بود، هم در سینما و هم در زندگی شخصیاش. او قطعاً راه را برای دیگران هموار کرد و تأثیر چشمگیری بر خیلیها گذاشت. این فقط دنیای سینما نیست که یک مرد بزرگ را از دست داده است، کل جهان فرد واقعاً بزرگی را از دست داد."»
«لالا لند» و موفقیت رؤیایی دیمین شیزل 32 ساله
لالا لند تازه سومین فیلم بلند دیمین شیزل است که در 32 سالگی تندیس طلایی اسکار بهترین کارگردانی را برای او به ارمغان آورد تا جوانترین کارگردان تاریخ مراسم آکادمی لقب بگیرد که به این موفقیت نائل میشود. رکورد قبلی در دستان نورمن ری توروگ بود که برای کمدی اسکیپی (1931) برنده شده بود. البته او هم 32 ساله بود و فقط چند ماه بزرگتر از شیزل! در ضمن لالا لند با نامزدی در چهارده رشته به رکورد بیشترین نامزدی برای یک فیلم هم دست یافت و سومین فیلم پس از تایتانیک (جیمز کامرون، 1997) و همه چیز درباره ایو (جوزف ال. منکیهویچ، 1950) عنوان گرفت که به چنین موفقیتی رسیده است.
«مهتاب» و اسکار «اشتباهی» بهترین فیلم!
اسکار بهترین فیلم به مهتاب (بری جنکینز) رسید تا یکی دیگر از شگفتیها (یا دقیقتر آرزوهای شب اسکار) رقم بخورد؛ البته نه به همین سادگی و راحتی! ظاهراً فی داناوی و وارن بیتی برای اهدای جایزه بهترین فیلم روی صحنه میآیند و بیتی بهاشتباه نام لالا لند را به عنوان برنده اسکار بهترین فیلم میخواند. اما دلیل اصلی این اتفاق به پاکت اشتباهی برمیگردد که در دستان این دو بازیگر قدیمی و تحسینشده قرار گرفته بود و در آن، نام اما استون برای لالا لند (که پیش از آن جایزهاش را گرفته بود) آمده بود. به هر حال تهیهکنندگان مراسم بهسرعت روی صحنه آمدند و مهتاب به عنوان برنده حقیقی اعلام شد؛ فیلم مستقلی که تنها با بودجهای یکونیم میلیون دلاری تولید شده و دومین فیلم بلند کارگردان جوانش است. مهتاب در مجموع نامزد هشت اسکار بود که در سه رشته برنده شد. دیگر اسکار مهتاب برای فیلمنامه «اقتباسی» به آن تعلق گرفت که پیش از این جوایز بهترین فیلمنامهی «اریژینال» را از انجمن نویسندگان آمریکا و بفتا برنده شده بود! مشکل در این مورد هم از آنجایی ناشی شده است که فیلمنامهی مهتاب بر اساس نمایشنامهای است که پیش از این تهیه یا منتشر نشده بود و ظاهراً جوایز مختلف قانونهای متفاوتی در این باره دارند.
وایولا دیویس اولین بازیگر سیهچرده برنده سهگانه
وایولا دیویس برای درخشش در حصارها (دنزل واشینگتن) اسکار بهترین بازیگر مکمل زن را برنده شد تا با این جایزه اولین بازیگر سیهچردهای عنوان بگیرد که جوایز اسکار، امی و تونی را به دست آورده است. البته پیش از این ووپی گولدبرگ این سه جایزه را بهعلاوهی گرمی برنده شده بود، اما جایزه تونی او در برادوی، نتیجهِی تهیهکنندگی موزیکال Thoroughly Modern Millie بوده است. علاوه بر این، دیویس دومین بازیگر تاریخ سینما شد که جوایز تونی و اسکار را برای یک نقش اما در رشتههای متفاوتی برنده شده است. اولین نفر یول برینر است برای موزیکال تماشایی سلطان و من (1956). دیویس که امسال برنده مسلم این جایزه به نظر میرسید و پیش از این بیش از بیست جایزه از جمله گلدن گلوب، انتخاب منتقدان و بفتا را برنده شده (بر خلاف پنج سال پیش که در کمال ناباوری از دریافت اسکار برای پیشخدمت باز ماند) صحبتهایش را این طور آغاز کرد: «یک جا هست که همه آدمهای مستعد و بالقوه در آن جمع شدهاند: قبرستان. دائم از من میپرسند چه جور داستانهایی را میخواهی بازگو کنی؟ جوابم این است، میخواهم این آدمها را نبش قبر کنم و داستانهایشان را از دل خاک بیرون بکشم. من هنرمند شدم و خدا را شکر که شدم، چون ما تنها حرفهای هستیم که معنای زیستن یک زندگی را قدر میدانیم و از آن تجلیل میکنیم.»
ماهرشالا علی، اولین بازیگر مسلمان برنده اسکار
ماهرشالا علی هم برای درخشش در نقش مکمل مهتاب توانست پس از کسب انبوهی از جوایز، در اسکار هم طبق پیشبینیها برنده شود و به اولین بازیگر مسلمانی بدل شود که تندیس طلایی را به خانه میبرد.
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:
https://telegram.me/filmmagazine
[منابع: گاردین، ورایتی، ایندیوایر]